BOOK prælatis judicatur hujusmodi dispensationem non adeo valiII. dam et idoneam esse ac efficacem, ut prædictum matrimonium manifeste justum legitimumque sit; sed potius quod multa possunt objici, magnis probabilibusque fundata et corroborata rationibus, in non leve periculum regiæ prolis, totiusque regni ac subditorum gravem perturbationem. Ad hæc postquam regia majestas, Pquæ Walliæ princeps tunc erat, decimum quartum annum attigisset, contractus revocatio subsecuta est, rege patre expresse nolente quod hujusmodi matrimonium ullo pacto sortiretur effectum. His causis rex hic serenissimus, tanquam bonus et catholicus princeps, timens ne ob tam diuturnam cum regina continuationem, indignatus et iratus Deus citius ex humanis evocaverit masculam è regina susceptam prolem, graviusque à Deo supplicium expavescit, si in matrimonio hoc non legitimo perseveraverit; ex hac ideo occasione, intimis præcordiis hunc conscientiæ scrupulum concepit, in animo nihilominus habens, pro animi conscientiæque suæ quiete et salute, prolisque securitate, ad sanctam Domini nostri sedemque apostolicam confugere, tantæ rei remedium impetraturus confidens, quod ob complura sua erga eam merita et officia tum calamo ingeniique viribus, tum armis præstita, subsidia in ecclesiæ calamitatibus prompte subministrata, sanctissimus Dominus noster non gravabitur sua benignitate, authoritate ac facultate, intimum hunc regiæ majestatis cordi inhærentem dolorem amovere, eumque modum ac rationem inire qua regia majestas prædicta uxorem aliam ducere, et, Deo volente, masculam prolem in suæ successionis securitatem queat ex ea suscipere, et tam certam quietem in suo regno constituere: Quumque ejus sanctitas ab his nunc captiva detineatur, qui pro virili sua forsan conabuntur impedire, turbareque hoc regiæ majestatis desiderium et statutum, ipsa præterea cogitur vias omnes excogitare, quibus dicta sanctitas de hac re dexterius et commodius instrui, et facilius adduci queat ad ea concedenda, quorum medio et vigore regiæ majestatis animus et desiderium queat optatum sortiri P qui II. effectum: Proinde ipsa regia majestas de fide, industria, BOOK dexteritate, prudentiaque vestra plenissime confidens, vult ut statim his literis acceptis, rebus aliis omnibus quibuscunque ab eo vel à quovis alio vobis commissis omnino posthabitis, vias modosque omnes possibiles excogitetis quibus potestis secretissime, mutato habitu et tanquam alicujus minister, vel tanquam commissionem habens à duce Ferrariæ pro nonnullis inter pontificem et eum componendis controversiis, vel alia qua licuerit securiori via, ad pontificis præsentiam et colloquium accedendi, omnibus arbitris semotis, si fieri possit, pro vestris obeundis mandatis; quorum obtinendorum gratia, si ita expedire judicaveritis, eam mercedem ac pecuniarum summam promittetis ac tradetis, his qui 9 re vera volent atq; poterunt hoc negotium ad effectum pertrahere, quam summam, et ejus limitationem, judicio, prudentiæque vestræ integram regia majestas remittit; etiam si his danda foret qui pontificem asservant, vel cuicunque alio qui vos tuto ad secretum cum sua sanctitate sermonem adducere, in locumque tutum reducere posset: Cujus rei gratia, aliisque ad hunc finem consequendum sustinendis oneribus necessariis, pecuniæ ad summam decem mille ducatorum, per mensarios Venetias transmittentur, qui illic in promptu aderunt, persolvendæ et consignandæ prothonotario fratri vestro, regio illic existenti oratori; per eumque de tempore in tempus ad vos transmitti ea summa poterit quam huic obtinendo negotio conducere posse existimaveritis, nihilque ambigo quin dictam pecuniam fideliter collocetis, ex regiæ majestatis utilitate, expectatione, atque sententia. Atque ubi ad sanctum dominum nostrum accesseritis, post filiales et cordatissimas regiæ majestatis measq; devotas et humillimas commendationes, et post exhibitas à rege credentiæ literas, in quibus in negotii adjumentum clausula vehemens est propria ejus manu conscripta, ut ex earum exemplo cognoscetis, ejus sanctitati exponetis quam grave, molestumq; regiæ majestati et mihi sit audire infælicissimos eventus calamitatemque miserandam, in qua nunc ejus sanctitas cum reve 4 revera II. BOOK rendiss. cardinalib. versatur, cum gravissimo detrimento irreparabilique sedis apostolicæ illiusque patrimonii jactura, ad quæ mala sublevanda et corrigenda nullum in regia majestate officium desiderabitur, quod ab ullo erga sanctam domini nostri vel sedem apostolicam observantissimo principe queat excogitari; in eoq; omne meum ministerium ac studium non minus promptum aderit, quam si ex ea re solum possem mihi cœlum comparare; quemadmodum experientia, aliqua in parte, jam docuit, et Deo duce posthac uberius comprobabit: quam rem copiosius optimisq; verbis agetis, præsertim, quum sciatis quanto et quam sincero affectu regia majestas ejus sanctitatem prosequatur, et quanta mea sit in ipsam devotio, in hisque sermonibus insistetis prout loci, temporis, negotiique ratio videbitur judicio vestro postulare. Secundo, Sanctissimo domino nostra solita vestra dexteritate aperietis id quod in his ipsis literis ad vos scripsi concernens hujus matrimonii insufficientiam, ab hisq; rationibus et causis fundamentum capietis, quæ superius enarrantur, integrumq; discursum ejus sanctitati declarabitis, non omittentes intrinsecum dolorem, conscientiæ scrupulum, Dei rationem, masculæ prolis respectum, hujus regni bonum, et alia omnia ut superius scripta sunt: addentes insuper, nihil vehementius optari à tota regni nobilitate, subditisque omnibus nullo discrimine, quam è regiæ majestatis corpore masculum hæredem à Deo sibi dari, in perpetuam consolationem, gaudium, quietem, ac totius regni securitatem, posteritatisque firmissimum columen; prudentiorumq; opinionem esse, quod Deus omnipotens à tanto bono concedendo divinam suam manum substrahit, ob errorem, culpamque in dicto matrimonio hactenus admissam, quæ nisi mature corrigatur, graviora ex hac occasione in hoc regnomala succedent, quam antea unquam fuerunt audita; etenim si hoc negotium in suspenso et indiscussum relinqueretur, hujusmodi possent quæstiones, controversiæ et contentiones ac factiones post defunctum regem exoriri, ob regni hæreditatem, quæ non possent in multorum ævo restingui, ut antea olim ex causa longe leviori accidit, neq; ex re tam ambigua, II. tam sævæ olim depopulationes, bella, intestinæq; controver- BOOK siæ exortæ, et ad multum tempus continuatæ sunt, in extremum et ferme ultimum regni excidium; quæ quum tam gravia sunt, sanctissimus dominus noster veluti pater et gubernator Christianitatis prospicere ex officio debet, et quibuscunque modis potest, pro viribus adniti et conari, ut hæc regna ac dominia quæ nunc supersunt in fide et obedientia ecclesiæ assidue contineat, inter quæ, Deo sit laus, hoc regnum haud recensendum est inter minima, sed tanquam illud quod hactenus juvavit, et posthac pro tuto præsidio semper haberi poterit, adversus ea quæ cedere possent in ecclesiæ catholicæ vel sanctæ fidei detrimentum. Tertio, Sanctissimo domino nostro proponetis præsentem ecclesiæ statum, rogabitisque ut in mentem velit redigere, quo nunc in statu suæ sanctitatis res cum Christianis principibus versentur, cumq; privatæ contentiones, quæ illi sunt cum magna eorum principum parte, addita et ambitione immoderatoq; regum appetitu et ex arbitrio suo, Temporale jus omne atq; spirituale tractandi, ecclesiasticamq; jurisdictionem et authoritatem invertendi, eo certe animo ut sedis apostolicæ dignitatem extinguant; his omnibus in unum connexis ac bene consideratis, ejus sanctitas manifeste cognoscet, principem nullum, neq; portum, aut refugium tam tutum, cui in omnem eventum queat inhærere, sibi relictum esse, quam hæc regia majestas est quæ nihil sibi vendicat, nil ambit, quod præjudicio esse possit dictæ sanctitati, sed ejus, apostolicæque sedis, semper fuit, est, esseq; decrevit firmissimum scutum, tutissimumq; propugnaculum, ita suas actiones cum cæteris principibus firmans et connectens, ut semper ex ea occasione in suam hanc optimam sententiam reliquos possit attrahere, adeo quod regi tam optime in sanctissimum dominum nostrum affecto nihil denegari debeat, utcumq; maximum quod possit ab ejus sanctitate præstari ordinaria vel absoluta sua authoritate; nam proculdubio, post vias modosq; omnes tentatos, omnino perspicietur omnia alia amicitiæ officia, si huic quod petitur comparentur, esse perquam exigua, et hoc amicum officium hujusmodi fu BOOK turum, ex quo reliqua queant incrementum capere, sine eo futura alioquin parvi ac nullius fere momenti. II. Tertio, Probe notandum est, quod res nunc aperta et petita, à regiaq; majestate tantopere optata, ex tam magno conscientiæ scrupulo, cordisq; remorsu oritur, ut 'unicuiq; quantumcunq; minora quam regia majestas sit de sanctissimo domino nostro merito. Quocirca judicat, et pro re comperta sibi persuadet, quod si ulla meritorum vel officiorum ratio habeatur, nunc ipsius sanctitas huic suo desiderio et petitioni benignissime liberrimeque adjuvet, nullo prorsus dubio, difficultate, contradictione, aut mora injecta. Negotiumque hujusmodi est, ut cognita dispensationis insufficientia, quamvis id non requisivisset rex, ultro proponi offerrique debuisset ab eadem sanctitate tanquam à patre spirituali, in ejus salutis et conscientiæ beneficium. In gratiam igitur et contemplationem præmissorum omnium instantissime vehementissimeque à sanctissimo domino nostro requiretis et contendetis, ut dubio, metuque omni seposito, respicere velit ad causæ statum, et ad ea quæ subsequutura videantur, rationemq; habere infinitorum commodorum, quæ ex hac re suæ sanctitati apostolicæq; sedi inde provenient rem hanc statim, absq; temporis tractu, et causæ circumstantia, nemini eam aperiens, libere concedere et indulgere, nulliq; communicata specialem commissionem ad hunc effectum et finem confectam in forma brevis concedere, et ad me dirigere, facultatem addens, ut mihi liceat quoscunq; voluero ad me vocare, mihiq; asciscere ad procedendum in hac causa, et inquirendum de dictæ bullæ ac dispensationis sufficientia, juxta formam ac tenorem expressum in quodam libello hujus rei gratia confecto; quem cum his ad vos mitto, sic in debita forma conscriptum et digestum ut non sit futurum opus quo denuo ab ullo alio exscribatur, si forsan periculosum putaretur eam rem cuiq; patefacere, vel in dubium aut dilationem protractum iri negotium, si ulli ex sanctissimi domini nostri officiariis committeretur ⚫ unicuiq; debita sit, quantumcunq; minori |