Author of COMPILED BY ALEXANDER HARKAVY, "The Complete English-Yiddish Dictionary," "Ollendorff's English Language." etc. With a treatise on Yiddish reading, orthography; and dialectal Entered according to the Act of Congress, in the year 1898, by ALEXANDER HARKAVY. in the Office of the Librarian of Congress at Washington D. C' PREFACE. The present work is the first attempt at a Yiddish dictionary, and therefore an entirely original production. In the compilation of this book the author has had no predecessors to follow, and thus the work undertaken by him has been very difficult; it has consisted in gathering the stray words of the language, in arranging them alphabetically, and in poring over their definitions. This dictionary is the product of six years' indefatigable labor. It has been the desire of the author to make a thorough display of the characteristics of the Yiddish tongue, wherefore he has embraced also its vulgar expressions, cant words, and idioms, and has given philological explanations of peculiar terms, as well as notes on items bearing on Jewish antiquities, beliefs, customs, ceremonies, games, holidays, etc., all of which will prove highly valuable to the student of language and ethnology. This dictionary has been calculated to serve a double end: to acquaint English-speaking people with Yiddish and to instruct Yiddishspeaking people in English; with a view to the latter, in numerous instances several synonyms have been employed to define a single meaning where one word would do; for the same practical end, in this dictionary have been introduced some of the technical and scientific terms now common to all Indo-European languages, as well as a considerable number of modern German words which have only of late, become current in Yiddish writings. Notwithstanding the utmost care taken by the author to make this work complete, important omissions may have been made; he therefore promises to issue a supplement to this dictionary as soon as a considerable number of items omitted will have heen discovered by him. For the purpose of teaching English-speaking people to read Yiddish and to acquaint them with its orthography and dialectal variations, a treatise on these subjects is prefixed to this dictionary. New York, May 15, 1898. פארווארט. דיזעס ווערטערבוך איז אַ ניי-בעשאפענעס ווערק. אום עס צוזאמענצושטעלען האָט דער פערפאַסער געהאט דיא שווערע ארבייט צו זאמלען דיא יידישע ווערטער זיי צו אָרדנען נאכ'ן אלף בית און צו געבען אלע זייערע מעגליכע בעדייטונגען. דיא ארבייט פון דיזען ווערק האָט געדויערט זעקס יאהר. דעם שטודענט וועט פיעללייכט זיין אינטערעסאנט צו וויסען, וויא אזוי דיזעס ווערטערבוך איז צוזאמענגעשטעלט געווארען : דא איז אן ערקלערונג, וויא אזוי דיא ארבייט איז צוגעגאנגען. יידיש איז אַ צוזאַמענגעזעצטע שפּראַך ; זיא בעשטעהט פון פערשיעדענע יסודות; איהרע הויפט יסודות זיינען גערמאַניש (דייטש), סלאוויש (רוסיש, פּויליש) און סעמיטיש (העברעאיש, כאלדעאיש). אום צו זאמלען דיא ווערטער פון דער יידישער שפּראַך האָט זיך דעריבער דער פערפאסער געווענדעט צו דיא לעקסיקאָ־ נען פון דיא גערמאַנישע, סלאווישע און סעמיטישע שפראכען און האָט פון זיי הע־ רויסגעצויגען יענע ווערטער, וועלכע ווערען אין איהר בענוצט ; אַחוץ דעם האט ער שטענדיג געהאלטען אין פערצייכענען אונגעוועהנליכע יידישע ווערטער, וועלכע זיינען איהם הערויף אויפ'ן זכרון, אָדער וועלכע ער האָט געהערט אין געשפרען און געטראפען אין שריפטען און ביכער. אויף אַזאַ אופן האָט זיך ביי איהם דורך יאָה־ רען צוזאמענגעקליעבען א גרויסע מאַסע ווערטער - גענוג צוזאַמענצושטעלען אַ ווערטערבוך. " ביי דיזען פּונקט פון דער אַרבייט האָט זיך אנגעפאנגען דיא בעארבעטונג און דיא ערקלערונג פון דיא געזאמעלטע ווערטער. מען דארף וויסען זיין, דאָס ניט אַלע ווערטער האבען אין יידיש דיא זעלביגע פֿאָרמען און דיא זעלביגע בעדייטונגען וויא זיי האבען אין דיא שפראכען, פון וועלכע זיי נעהמען זיך ; צ. ב. דאָס דייטשע ווארט פינדען אין אין יידיש געפינען ;" קאָממען" (קומען) ווערט אין יידיש אָפט בענוצט אין דעם זין פון שולדיג זיין (קומען געלד); דיא רוסישע ווערטער זכאי ראָוואָר, קובאריי זיינען אין יידיש קאַראַהאָדי און קאַפּויר; זאָס פּוילישע וואָרט קרא (kra) אין אין יידיש קריע" (קריעס אייז); פון דעם העברעאישען וואָרט תכליתיי האָט מען דאָס יידישע וואָרט תכל'עווען, פון דם" (בלוט) בע'דמיען או. אז. וו. דאָס און נאך פיעלע זאכען האָט דער פערפאַסער גע דארפט האבען אין זינען ביי דער בעארבייטונג פון דיא ווערטער, וועלכע ער האָט געזאמעלט פון דיא גערמאנישע, סלאווישע און סעמיטישע שפראכען. אום צו קענען אָרדנען דיא ווערטער נאכ'ן אלף-בית, אין יעדעס וואָרט גע־ שריעבען געווארען אויף אַ געזונדערן צעטעלע, ווען עס האָט זיך צום ערסטען מאָל אָנגעקליעבען א שעהן ביסעל, זיינען זיי סארטירט געווארען לויט דעם אלף בית ; דיא ווייטערדיגע צוגעקומענע ווערטער זיינען אימער העריינגעלענט געווארען צווי שען דיא פריהערדיגע געארדענטע צעטעלאַך אין זייערע געהעריגע ערטער, ביז עס זיינען ענדליך אזוי געאָרדענט געווארען אלע ווערטער, וועלכע קומען אין דיזען ווערטערבוך. ניט קוקענדיג אויף דיזע שווערע ארבייט, האָט זיך דער פערפאַסער נאָך ניט בענוגענט מיט אן איינפאכען ווערטערבוך ; ער האָט זיך בעמיהט דיזעס ווערק צו שטעלען אויף א גלייכען פוס מיט דיא העכערע ווערטערביכער פון אנדערע שפראי כען און האָט געזוכט אין איהם צו געבען אויסער דיא איינצעלנע ווערטער אויך פיעלע פאלקס־פראָזען ; וויא צ. ב. דערצעהל דאָס דיין באבען" tell that to) (the marines ; דיא מעשה האט שוין א בארד" (that is a chestnut); אבי שלאגען דיא פליגלען" (to break one's crest); קויפען אַ קאַץ אין אַ זאַק" (to buy a pig in a poke); וואָס ביי א ניכטערן אויפ'ן לונג איז ביי א שכורין אויפ'ן צונני (what a sober man conceals, a drunkard reveals); פורים אין ניט קיין יום-טוב און קדחת איז ניט קיין קרענקי fever is no more a malady) (than Purim is a holiday; לא מיט אן אלף' (emphatically no) או. אז. וו. אחוץ דעם ווערען אין דיזען ווערטערבוך פיעלע איינצעלנע ווערטער אויך אנדערס ערקלערט וויא אין איינפאכע ווערטערביכער ; ביי פיעלע ווערטער ווערען דא געגעבען לאַנגע אנמערקונגען אנמערקונגען אום דעם שטודענט צו געבען א גרינדליכע ידיעה אין דיא זאכען, וועלכע זיי בעצייכנען ; צ. ב. ביי דעם וואָרט סמבטיון" ווערט ערקלערט, וואָס יידען גלויבען וועגען דעם ; ביי דעם וואָרט קדשים קלים" ווערט ערקלערט, וואָס דאָס איז פיר אַ שפּיעל ; ביי שיר המעלותיי-וואָס דאָס איז פיר אַ סגולה און וואָס דער אינהאלט דערפון איז; ביי קריאת שמע - וואָס פיר אַ ראָלע דאָס שפּיעלט ביי יידען; ביי תלמודי - וואָס דאָס איז פיר אַ ווערק, פון וואָס עס בעשטעהט און וויא עס ווערט איינגעטהיילט או. אז. וו. דיזעס ווערטערבוך האָט אַ דאָפּעלטען צוועק : דיא וואָס רעדען יידיש צו לערנען ענגליש און דיא וואָס רעדען ענגליש צו לערנען יידיש. דיא לעצטערע קע־ נען נאך פון דיא פיעלע אַנמערקונגען אין דיזען ווערק זיך בעקענען מיט פיעלע יידישע דינים, מנהגים, ימים טובים, צערעמאניעס, שפּיעלען און פיעלעס פון דעם באַראַקטער פון דער גרויסער יידישער מאַסע אין דיא סלאווישע און גער־ מאנישע לענדער. פאר דעם ווערטערבוך גופא קומט א געזונדער אַרטיקעל אין ענגליש, וועלכער לערנט לייענען יידיש און ווייזט דיא יידישע ארט אויסלעגען פון ווערטער און דעם אונטערשיער צווישען דער פּוילישער און ליטווישער ארט אויסשפראכע. ניו יורק, 15טען מאי, 1898. |