y

en tout langage, des harmonies cachées entre le son et le sens. Cette foi au langage est la foi propre au poète. Maintenant, n'attendez pas que les pensées qu'il trouve ainsi, en faisant sonner son corps, tuyau sonore, soient les pensées que vous attendez d'après la logique seulement. Au contraire, elles étonnent ; et vous devez vous préparer par le rythme, c'est-à-dire par l'incantation, comme le poète a fait. C'est pourquoi, récitez d'abord, conformez-vous d'abord, et les pensées prendront un autre éclat, une autre puissance, par cet accord avec le plus profond sentiment.

ALAIN

Nhà thơ mới đầu không có ý-tưởng; y sống, y cảm theo một lối nào lành mạnh, hợp được với thể-cách con người. Theo nhịp sống đó, mà không bao giờ y chịu đề cho suy sút, y tiến lên, y tìm các tiếng, y sắp đặt theo giọng, theo số, theo âm; chính như vậy mà y tìm ra ý mình. Chẳng thể nào như thế được, nếu ở mọi ngônngữ không có những sự hòa hợp kín đảo giữa âm và nghĩa. Sự tin-tưởng như vậy vào tiếng nói, là tin-tưởng đặc-biệt của nhà thơ. Nhưng khi y bắt cơ thể phát âm như một chiếc ống kêu vang, thì ta đừng mong đợi rằng những điều do y nghĩ ra theo lối đó, chỉ là những ý-tưởng hợp-lý mà thôi. Trái lại, nó làm cho ngạc

nhiên, và ta phải chuẩn bị tâm-hồn bằng nhịp điệu,

nghĩa là ngâm nga như thi-sĩ. Vì thế, ta hãy đọc lên, hãy cổ theo cho đúng giọng bài, thì những ý-tưởng sẽ khác hẳn, rạng rỡ hơn, nhờ sự hòa điệu như trên với tâm-tinh thâm-thiết nhất.

ba sáng và thơ tối

Quand un auteur parle au public, il n'y a aucune peine qu'il ne doive prendre, pour en épargner à son lecteur. Il faut que tout le travail soit pour lui seul, et tout le plaisir, avec tout le fruit, pour celui dont il veut être lu. Un auteur ne doit laisser rien à chercher dans sa pensée. Il n'y a que les faiseurs d'énigmes qui soient en droit de présenter un sens enveloppé.

FÉNÉLON

Khi viết cho công-chúng, tác-giả phải chịu hết mọi sự khó nhọc, để tránh hết mọi nỗi khó khăn cho độc giả. Tất cả công-phu thuộc phần người viết, còn tất cả thủ-vị cùng ích-lợi thuộc phần người nào mà tácgiả mong thành độc-giả của mình. Tác-giả không nên đề người ta tìm hiểu gì hết trong ý-tưởng của mình. Chỉ có những kẻ chuyên làm câu đổ bí-hiểm, họa chăng mới có quyền trình bày với một ý-nghĩa an-khuất.

i

La clarté, de quelque manière qu'on l'entende, nuit à l'enthousiasme. Poète, parlez sans cesse d'éternité, d'infini, d'immensité, du temps, de l'espace, de la Divinité, des tombeaux, des månes, des forêts obscures, du tonnerre, des éclairs qui déchirent la nue. Soyez ténébreux.

DIDEROT

Sự minh bạch, dù người ta quan niệm như thế nào, cũng hại cho niềm hứng-khởi. Hỡi thi-nhân, hãy nói luôn luôn về vĩnh cửu, vô-biên, bao-la, thời-gian, khônggian, Thượng đế, các phần-mộ, các vong-hồn, các rừng u ám, sấm chớp xé tan mây. Nên viết tối tăm.

Quelquefois le mot vague est préférable au terme propre. Il est, selon l'expression de Boileau, des obscurités élégantes; il en est de majestueuses; il en est même de nécessaires : ce sont celles qui font imaginer à l'esprit ce qu'il ne serait pas possible à la clarté de lui faire voir.

JOUBERT

Đôi khi chữ mơ-hồ lại đảng ta

12 Ú. Nói theo thi-sĩ Boileau, thì có tăm thanh-lịch, có những sự tối-tăm

hơn chữ đúng

những sự tối uy-nghi, có cả

những sự tối-tăm cần thiết : ấy là những sự khiến cho tưởng tượng được những gì tri-tuệ không thể thấy rõ trong ảnh sáng.

Si l'on veut savoir en quoi le Symbolisme est une théorie de liberté, comment ce mot, qui semble strict et précis, implique au contraire une absolue licence

d'idées et de formes, j'invoquerai de précédentes définitions de l'Idéalisme, dont le Symbolisme n'est après tout qu'un succédané.

L'Idéalisme signifie libre et personnel développement de l'individu intellectuel dans la série intellectuelle; le Symbolisme pourra et même devra être considéré par nous comme le libre et personnel développement de l'individu esthétique dans la série esthétique, Et les symboles qu'il imaginera ou qu'il expliquera seront imaginés ou expliqués selon la conception spéciale du monde morphologiquement possible à chaque cerveau symbolisateur.