J'ai défini les sentiments qu'on éprouve en aveugle et qu'on ne sait pas identifier. Grâce à mes vers, chacun maintenant les reconnait et les salue. Il se sent avec eux dans une intimité nouvelle. Il est plus à l'aise dans son âme et il tient bien ce qui toujours lui échappait.

Je n'ai pas voulu proposer à l'âme des mets luxueux et étranges, venus des antipodes (1) ou des abîmes. Je l'ai nourrie d'aliments de première nécessité, qui ne sont pas rares, mais indispensables.

Je n'ai pas prétendu divulguer l'inconnaissable. J'ai révélé la science la plus répandue, ce qu'il n'est pas possible de ne pas savoir, toute chose simple que chacun connait depuis qu'il respire et qu'il n'oubliera qu'en mourant. Mais, la rencontrant dans mes vers, croit recevoir la confidence d'un secret important qu'il était depuis toujours malheureux d'ignorer.

J'ai voulu avoir le cœur pur. Je n'ai scandalisé personne, sauf ceux que le scandale seul sait éveiller ou qui se scandalisent avec ostentation, quand on découvre devant eux le mal, la honte ou la nudité.

il

(1) Antipodes : các cực-điểm ở hai đầu đường kính địa cầu.

Ceux qui connaissent mes vers les récitent quand ils souffrent et ils en sont apaisés. Car ils pressentent alors que leur douleur passera et qu'ils la chériront un jour. Ceux qui connaissent mes vers les récitent aussi dans leur allégresse, et leur bonheur est double, car il acquiert une certitude qui pour un moment, l'affranchit de la crainte, une couleur d'éternité dont il s'illumine.

A toute joie j'ai donné sa gloire, à tout vérité son évidence, à toute tristesse sa fécondité.

J'ai choisi cette voie librement. Je ne me plaindrai pas d'avoir échoué une autre réussite ne m'eût pas satisfait.

ROGER CAILLOIS

Tôi đã không lạm dụng nghệ-thuật để loè những người thấp kém và nhẹ dạ dễ tin.

Những mộng-mị, những cơn mê hoảng của con người được đem vào các vần thơ của tôi, nhưng phải mang ở đó một danh hiệu, một hình thể, một ý-nghĩa. Tôi đã sắp đặt cho mọi sự đó hết rối ren, đã chặn đứng không cho thoảng qua trốn mất, đã ghi hẳn lại trong chữ của tôi.

Tôi đã xác định những tâm tình mà người ta cảm lơ mơ không thấy rõ là gì. Nhờ các câu thơ của tôi bây giờ mỗi người nhận ra và hoan nghênh. Độc-giả thấy các tâm tình đó thân mật hơn trước, họ thấy tâm-hồn khoan-khoái, và nắm vững được những gì xưa nay vẫn biến mất.

Tôi không muốn hiến cho tâm-hồn những món ăn sang trọng và lạ lùng, lấy từ các miền cách nhau xa thẩm hay từ các vực sâu. Tôi đã nuôi tâm hồn bằng những đồ ăn cần nhất, không hiếm có, nhưng tối yếu.

Tôi chẳng tự hào tiết lộ được những điều bí ẩn. không thể nào biết. Tôi đã bày tỏ những thường thức được quảng-bá nhiều nhất, điều gì không thể không biết, mọi điều giản-dị mà mỗi người biết từ khi ra đời và chỉ qua đời mới sẽ quên. Nhưng khi gặp những điều đó ở thơ tôi, người ta tưởng được nghe lời tâm sự kẻ một bi-mật quan trọng mà xưa nay người ta vẫn ân hận rằng chưa biết.

Tôi đã muốn có một tấm lòng trong sạch. Tôi không làm sửng sốt ai cả, trừ những kẻ nào chỉ biết chú ý

vì chuyện sửng sốt, hoặc làm bộ sửng sốt ra mặt như khi người ta thấy mình đứng trước sự xấu xa, hồ thẹn, hay lõa lồ.

Những ai biết các vần thơ của tôi, sẽ đọc lên khi họ đau khổ, và họ sẽ thấy êm dịu. Vì khi đó họ cảm trước thấy đau thương của họ sẽ qua khỏi, và một ngày kia họ sẽ yêu quí cả nông-nổi của họ. Những ai biết các vần thơ của tôi, cũng sẽ đọc lên trong lúc vui mừng, và sự sung-sướng của họ sẽ gấp bội, vì họ thấy một niềm tin đề tạm trong chốc lát họ được thoát khỏi mọi nỗi sợ hãi, và tâm-hồn họ sáng ngời vì một ảnh sắc trường-xuân vĩnh cửu..

Tôi đã khiến cho mọi niềm vui thành rục-rỡ, mọi sự thật được hiển-nhiên, mọi nỗi buồn có ích-lợi.

Tôi đã tự-do lựa chọn đường lối đó. Tôi sẽ không phàn nàn rằng đã thất bại : một sự thành-công khác cũng sẽ chẳng khiến tôi hài lòng.

*

Je n'ai imité personne. Je n'ai pas acquiescé par faiblesse aux désirs du grand nombre ou des puissants. J'ai tiré de moi ma règle, mon principe et mon goût, mais sans outrer leur différence et sans me séparer arbitrairement des autres poètes ou des autres hommes. J'ai pensé qu'il était de meilleures façons et de moins courtes de montrer ma sincérité ou mon indépendance.

R. CAILLOIS

Tôi không bắt chước ai. Tôi không chiều ý vì quả nề đa-số hoặc những người có uy-quyền. Tôi đã tự tìm lấy ở bản thân những qui-tắc, phương-châm và sởthích của tôi, nhưng không phóng đại tinh-cách dị-biệt, cũng chẳng vô-cố xa lánh những nhà thơ khác và mọi người khác. Tôi tưởng có nhiều lối hoàn hảo hơn và đỡ thiền-cận hơn để tỏ rõ sự chân thành và ý-chi tự lập của tôi.

Je ne me suis pas proposé d'être inimitable. Je n'ai rien livré pour le devenir. Mais je me suis plié à toutes les disciplines nécessaires. Si personne ne peut m'imiter, c'est seulement ma récompense.

R. CAILLOIS