Le grand poète français Paul Valéry dit que l'état d'inspiration n'est pas l'état requis pour écrire un poème. De même que je crois à l'inspiration que Dieu envoie, je crois que Valéry est sur la bonne route. L'état d'inspiration est un état de recueillement et non de dynamisme créateur. Il faut laisser reposer la pensée pour qu'elle se clarifie. Je pense qu'aucun grand artiste ne travaille en état de fièvre. . . .

...

L'inspiration donne l'image, mais sans revêtement. Et, pour la revêtir, il faut observer calmement et sans se passionner dangereusement la qualité et la sonorité du mot.

F. G. LORCA

Đại-thi-hào Pháp là Paul Valéry nói rằng thi hứng không phải là tâm trạng cần thiết để viết bài thơ. Tôi vừa tin rằng thi-hứng là của trời cho, lại vừa tin rằng ông Valéry đã dò thấy đường. Thi-hứng là một tâmtrạng trầm-tư mặc-tưởng, chứ không phải là một tâmtrạng kích động cho sáng tạo. Phải đề tư-tưởng lẳng yên thì mới trong sáng. Tôi tưởng không một nghệ sĩ đại-tài nào sáng tác trong lúc sôi nổi cuồng-nhiệt. .

Thi-hứng đem lại cho ta những hình ảnh, song hình ảnh đó mộc-mạc, thiếu đồ trang-sức. Và muốn trang-sức, phải tránh bồng-bột tai hại, bình tĩnh xem xét tính cách và âm hưởng của tiếng nói.

Alors, c'est fini... Le poème est là... Mais aussitôt le vide, notre désert parfois passionnément agité. De nouveau la vrai vie... absente... Le passage de la Visitation est si rare (1). Le poète si souvent est réduit au silence.

Il répare ses forces. Il se prépare comme terrain propice. Et peut-être à nouveau un jour l'évènement! Dans quelles dispositions se trouvera-t-il alors ? Et quelle forme future! Qui saurait le dire. . . . Chaque poème se construit son langage comme il peut....

..

ANDRÉ FRÉNAUD

...

Như thế là xong.... Bài thơ đây kia. Nhưng tức thì, thấy trống rỗng, cõi lòng ta như sa-mạc thỉnh thoảng lại bị giao động cuống cuồng. Rồi lại trở về đời sống thực. . . vắng lặng vắng lặng .. Rất ít khi được thần linh đến soi sáng. Nhà thơ nhiều khi đành phải im lặng.

Y nghỉ ngơi để lấy lại sức. Y chuẩn bị tâm-hồn như dọn sẵn một thửa đất tiện lợi đề trồng tỉa. Và có lẽ một ngày kia lại thấy xảy ra... đại-sự ! Khi đó, tâm-trạng y sẽ như thế nào ? Và thơ rồi ra sẽ theo thể nào? Nào ai biết được ? Mỗi bài thơ tự tìm lấy một lời thơ thích-hợp.

(1) Visitation : tích Đức-Bà tới thăm viếng bà thánh Sainte

Elisabeth.

La parole, c'est fait pour dire ce qui va sans dire, eet non pour se mettre en transe.

JEAN GROSJEAN

Lời nói, là đề nói những điều tất-nhiên, chớ không phải đề lên cơn run rẫy mà ba hoa như đồng bóng.

Je n'ai pas eu le souci de prouver constamment que j'étais poète. J'ai étudié mon métier avec patience et modestie. Je me suis abstenu des prouesses et des subter'fuges. Je n'ai pas forcé les images. Je n'ai jamais essayé de faire croire que j'étais mage ou prophète. (1)

- Je n'ai pas simulé l'enthousiasme, la démence et la possession par les esprits supérieurs ou inférieurs. J'ai reconnu sans amertume que mes transports étaient tout humains, et que des règles et que des règles humaines devaient les

gouverner.

Souvent j'ai travaillé la nuit entière sans qu'à l'aube il me soit resté un seul mot. D'autres fois, en temps de loisir, de paresse et de distraction, mes plus beaux vers

t(1) Mage : Đạo-sĩ biết thiên văn và làm pháp-sư trong đạo Zoroastre ở Ba-tư, thời thượng-cô.

sont nés sans mon aveu. Pourtant, je n'ai pas maudit letravail et la peine. Je me suis souvenu qu'il était pour l'eau, entre la pluie et la source, un pénible et douteux cheminement. Je ne me suis présenté comme la source, produisant par miracle une eau pure, mais comme la terre et l'argile. Je filtrais comme l'une, je rassemblais. comme l'autre. Les vers jaillissaient à la fin.

ROGER CAILLOIS

Tôi đã không bận tâm chứng tỏ luôn luôn rằng tôi là nhà thơ. Tôi học nghề của tôi một cách kiến nhẫn và khiêm-tốn. Tôi tránh sự trở tài phi-thường và các trả-thuật. Tôi không gò ép các hình ảnh. Không bao giờ tôi cố cho tưởng lầm rằng tôi là một đạo sĩ hay một nhà tiên-tri.

Tôi không giả vờ phấn khởi, điên dại, hoặc bị ốp do những thần-linh thượng đẳng hay hạ-cấp. Không thượng-đẳng hề mỉa mai chua chát, tôi nhận rằng mọi sự bồng-bột của tôi đều có tính-cách phàm-tục, và phải do những định-luật phàm-trần chi phối.

Nhiều khi tôi làm việc cả đêm cho tới rạng đông, mà chẳng còn ghi lại được chữ nào cả. Những bận khác, khi tôi nhàn rỗi, lười biếng hay đãng trí, những câu thơ hay nhất của tôi chẳng được đắc-ý cũng cử này

ra. Tuy-nhiên, tôi không bực tức nguyền rủa vì phải tốn công, chịu nhọc. Tôi nhớ rằng từ khi còn ở cơn mưa đến lúc thành suối, nước phải chảy qua những quãng đường khó đi và không vạch rõ. Tôi không tự giới-thiệu là một nguồn suối nhờ phép lạ hóa ra nước trong, xong là đất thường hay đất sét. Tôi gạn lọc như đất thường, tôi tụ đọng như đất sét. Sau cùng, các dòng Aho da vot ra.