o utinam nova Incude defingas retufum in Maffagetas Arabafque ferrum. In fing. num. Sil. l. 3. v. 360. Nec qui Maffageten monftrans feritate parentem, Cornipedis fufa fatiaris, Concane, vena. Lucan, I. 3. v. 283. folvens jejunia belli Maffagetes, quo fugit equo.

MASSALIS, le, ad maffam pertinens. Maffalis moles apud Tertull. ad-
verf. Hermog. c. 30. eft maffa informis chaos , ut in Massa di&tum
eft. Et maffalis fumma apud eund. I. 4. adverf. Marcion. c. 18. ante
med. eft Chriftus Dominus, in quo eft plenitudo divinitatis, & o-
mnis fons Spiritus Sancti.

MASSALITER, fecundum maffam, univerfim. Tertull. adverf. Valen-
tin. . 16. & de fuga in perfecut. c. penult.
MASSĂRIS, is, f. uva eft, quæ ex vite fylveftri cum flore in Africa
decerpitur, medicinæ tantum, & odoramentis idonea. Plin. 1. 12.
c. ult. & in fin. proam. 1. 23.

MASSYLEUS, vel Maffyleus, a, um, ad Maffylos pertinens M&o-
Juλuos, vel Marounãos. Martial. 1.9. epigr. 23. Et Maffylæum virga
gubernet equum.

MASSYLI, Maffylii, orum, m. Merrio, gens Africa, quæ iu
Numidia ab aliis, ab aliis in Libya prope Getulos ponitur. V. Liv.
in fin. cap. 48. 1. 24. & Plin. l. 5. c. 4. in fin. Aliquando a Poetis
pro Mauritanis ponuntur. Hi dicuntur neque ephippiis uti, neque
frenis, fed fola virga equos regere. Val. Flacc. 1. 3. v. 728. fimul
& Maffylus, & una Lyftius, & Calabris redit armentarius arvis
¶ Pro Maffæfilis ponuntur in illo Silii 1. 16. v. 171. Maffylis re-
gnator erat ditiffimus oris Nec nudus virtute Syphax. Sic vers.
184. ad Tyrios Maffylia figna trahebat.
MASSYLIUS, &

MASSYLUS, a, um, ad Maffylos pertinens: qui cum Mauritanis confunduntur aliquando, & pro Afris etiam univerfim ponuntur. Virg. 4. En. v. 132. Maffylique ruunt equites. Id. 6. En. v. 60. penitufque repoftas Maffylum gentes. pro Maffylorum. Stat. l. 3. filv. 3. v. 94. Maffyla robora. h. e. ligna citrea, & hujufmodi, quæ ex Africa advehuntur. & 1. 2. filv. 5. v. 8. Maffylus grex. b. e. venatorum ex Maffylia, qui leones infectantur. Martial. I. 9. epigr. 73. Maffyli leo fama jugi. Lucan. l. 4. v. 682. Et gens, quæ nudo refidens Maffylia dorfo, Ora levi flectit, frenorum nefcia, virga Martial. 1. 10. epigr. 94. & lib. 13. epigr. 37. Maffylus ferpens. b. e. draco cuftos horti Hefperidum. Sil. l. 16. v. 184. Maffylia Signa V. Maffyli in fine.

nat.

MASTICATIO, onis, f. actus mafticandi . Cal. Aurel. 1. 4. Tard. c.
3. a med. Cibum mafticatione exercere
MASTICĀTUS , a, um, mafticato, dentibus comminutus. Apul. de
herb. c. 79. Cum fuerit mafticatum, fervorem commovens. Theodor.
Prifcian. de Dieta, c. 10. Portulaca mafticata ftuporem dentium fa-
MASTICHĀTUS, a, um, maftiche conditus. Lamprid. in Heliogab. c.
19. Et maftichatum, & pulejatum, & omnia hæc, quæ nunc luxu
ria retinet, primus invenit. b. e. vinum maftichatum. Sic de Gor-
diano Capitolin. c. 19. Fuit vini cupidior, femper tamen undecum-
que conditi, nunc rofa, nunc maftiche, nunc abfinthio, ceterifque
rebus, quibus gula maxime delectatur. T Legitur & mafticatum
fine afpiratione.
MASTICHE, & Maftice, es, f. mastice, μxsrixn, lacrima, quæ ex
quibufdam peregrinis plantis gummi modo manat, ut ex duplici
Indica fpina, & ex herba folia in radice emittente & carduum
fimilem malo, feminis plenum, in Afia Græciaque: quæ & helxine
dicitur. Nafcitur & in Ponto, bituminis fimilior. Laudatiffima eft
Chia e lentifco. Plin. l. 12. c. 17. & lib. 21. c. 16. & lib. 14. c.
20. ubi intelligimus maftichen veram effe > quæ fudat e lentifco
Hac condiebant vina, odoris gratia. V. vocem præced.
MASTICHINUS, & Mafticinus, a um, mafticino, ad mafticen per-
tinens. Pallad. in Mart. tit. 9. fub init. Semina madefacere laurino
oleo, vel nardino, vel mafticino.
MASTÝCHUM

MASSĬCUS MONS, Monte Maffo, vel Maffico, vel Marfico, eft in Cam-
pania, Falerno & Gauro jun&tus, inter Sueffam, Calenum & Si-
nueffam, vel inter Minturnas, & Calenum, verfus oram maris Tyr-
rheni. Ferax eft optimi vini, quod & Mafficum abfolute dicitur, &
a Plin. l. 14. c. 6. tertia palma, feu tertio nobilitatis gradu inter
vina donatur: cum primam vel Setino, vel Cæcubo, fecundam Fa-
lerno dederit. Virg. 7. En. v. 725. vertunt felicia Baccho Maffica
qui raftris, &c. Id. 2. Georg. v. 143. Bacchi Mafficus humor.
lib. 3. v. 526. Maffica Bacchi munera. Horat. 1. 2. fat. 4. V. SI.
Maflica vina. Id. 1. & od. 1. v. 19. veteris pocula Maffici. & lib.
2. od. 5. v. 21. Obliviofo levia Maffico Ciboria exple. Martial. I.
1. epigr. 27. Egerit & nigros Maffica cella cados. Id. l. 13. epigr.
III. De Sinueffanis venerunt Maffica prelis.
MASSILIA, æ, f. Marfiglia, Macrania, urbs Galliæ Narbonenfis, in
ora Provinciæ, præclara, & emporio, portuque nobilis. Paucis def-
cribitur a Caf. I. 2. B. Civ. c. 1. Condita eft non a Phocenfibus Græ-
ciæ, fed a Phocæenfibus ex Phocæa urbe Afiæ in Ionia (ut eft
apud Liv. 1. 5. c. 34. & lib. 34. c. 9. ) Græcis & ipfis tamen, lin-
gua, inftitutis, legibus. Ita Strabo 1.4. Krioux d'isi ponosor Mx-
Garia. Justin. 1. 43. c. 3. Temporibus Tarquinii regis ex] Afia Pho-
cæenfium juventus, oftio Tiberis invecta, amicitiam cum Romanis
junxit: inde in ultimos Galliæ finus navibus profecta, Maffiliam
inter Ligures, & feras gentes Gallorum condidit. Plin. l. 3. c. 4.
In ora Maffilia Græcorum Phocæenfium, fœderata. Lucanus non fe-
mel Phocæenfes cum Phocenfibus confundit, atque his originem
Maffiliæ tribuit, ut lib. 3. v. 301. Phocais in dubiis aufa eft fer-
vare juventus Non Græca levitate fidem. verf. 340. Et poft trans-
latas exuftæ Phocidos arces &c. & lib. 5. v. 53. Maffiliæque fuæ
donatur libera Phocis. Ejus cives Græci inftituti, legumque,
& ftudiorum tenaciffimi fuere, quibus claruere apud omnes
quam fe paffi accolarum barbarorum contagione corrumpi. Itaque
olim Maffiliæ ftudia ingenuarum artium adeo floruerunt, ut Romani
(in quorum amicitia colenda conftantiffime perftitere ) pro Attica
peregrinatione Maffilienfe Gymnafium peterent erudiendi gratia. Vi-
guit etiam opibus, & armorum ftudio obftinatamque C. Cæfaris
civili bello obfidionem diu pertulit. V. eund. 1. 1. & 2. B. Civ.
& Lucan. loc. cit. Laudatur ob hæc a Cicer. 2. Offic. c. 8. & pro &c.
Flacc. c. 26. a Sil. l. 15. v. 168. a Tacit. in Agric. c. 4. & a Va-MASTIGIA, æ >
ler. Max. l. 2. c. 6. n. 7. V. etiam Juftin. l. 43. c. 3. 4. 5. & Lu-
can. loc. cit. Fuit tamen, cum luxus & deliciarum notaretur ut
colligitur ex Plaut. Caf. 5. 4. 1. Unde Græcum proverb. λdeas a's
Μασσαλίαν . ¶ De vino Maffilienfi V. vocem fequent.
MASSILIĀNUS, a, um, ad Maffiliam pertinens. Maffilianum vinum
legitur apud Martial. in lemmate epigr. 123. l. 13. fed tum ibi, tum
lib. 10. epigr. 36. damnatur, ut fumo imbutum. Sic 1. 3. epigr. 82.
a med. Vel cocta fumis mufta Maffilianis. Apud Vitruv. fub fin. lib.
ult. habetur Maffilitanus, fi fana eft lectio.
MASSILIENSIS, fe, Marσαλions, ad Maffiliam pertinens. Plaut.
Caf. 5. 4. 1. Maffilienfes mores. h. e. effeminati & deliciarum ple-
ni. V. Maffilia. ¶ Maffilienfes, ium, ejus oppidi cives. Cic. Ces.
Liv. Tacit. Juftin. Plin. Valer. Max. &c.

nun

MASSILIOTICUS, a, um, Maffilienfis: a Græco Merσaλits. Am-
pliffimum Rhodani oftium Maffilioticum feu Græco more Maffalio-
ticum, Mxoσαλwnov) vocari docet Plin. l. 3. c. 4. quia verfus
Maffiliam eft, in orientem.

MASSILITĀNUS, a, um, Maffilienfis. Vitruv. fub fin. 1. ult. Maffi-
lia cum oppugnaretur, Maffilitani fufpicati, &c. ¶ Infolentem
tmefim hujus vocis V. in Cerebrum.
MASSO, as, a. 1. in maffam redigo, conglobo, condenfo. Lucret. I.
1. v. 666. Ignes in cœtus ftringi, maffareque corpus. Al. leg. mu-
tare, multo rectius.
T Pro mafticare ufurpat Theod. Prifcian. I.
1. c. 8. & maffatus 1. 2. c. 29. unde immaffare, apud Ifidor. l. 11.
Orig. c. 1. dicuntur dentes molares, qui cibum a prioribus dentibus
concifum & confra&tum fubigunt, & veluti in maffam redigunt.
Sed hæc ad lapfam Latinitatem pertinent.
MASSULA, 2, f. μάζιον,
dimin. a maffa. Colum. l. 12. c. 38. Poft
hæc complures ex ea maffulæ fiunt. & cap. 48. a med. Maffulæ
falis.
MASSURIUS SABINUS, JCtus, tempore Tiberii in equeftrem ordi-
nem jam grandis natu neceptus, publice primus refpondit, poftquam
hoc beneficium (ut fcilicet publice refpondere poffet) ab illo accepit,
ut eft apud Pompon. lib. 1. Dig. tit. 2. leg. 2. ad fin. Eum fæpe lau-
dat Gellius in fuis Noctibus. Scripfit tres libros Juris civilis, duos
refponforum, quinque ad edictum Prætoris Urbani commentarios de
Indigenis, & alia, quorum non femel fit mentio in Digeftis, &
Codice. Scribitur & Mafurius: unde Perf. fat. 5. v. 90. Exce-
pto fi quid Mafuri rubrica vetavit.-

Mafticum, i, n. maftiche. Pallad. in O&obr. tit. 14. a med. Aloes uncias quatuor maftici optimi unciam unam,

m. μxonylas, a μdon, verber, idem eft quod Latine verbero, onis, convicium nempe hominis digni flagris. Plaut. Curcul. 4. 4. 11. Reddin', an non, virginem, maftigia? Terent. Adelph. 5. 2. 6. Non manum abftines, maftigia? Plaut. Capt. 3. 4. 69. Crucior, lapidem non habere me, ut illi maftigia cerebrum excutiam. Item fem. gen. ipfum verber. Sulpic. Sever. dial. 2.

c. 3. Confurgunt omnes pariter in verbera : confumit Gallicas mularum pœna maftigias. MASTIGOPHORUS, i, m. μσпуoдópos, fervus agonothetæ, qui eum in facris certaminibus comitatur, ut ait Arcad. Dig. lib. 50. tit. 4. leg. ult. circa med. virgam præferens ad fummovendam turbam & cohibendum ftrepitum, ac infolentiam fpectatorum: a μasığ flagellum, & op porto. Prudent. 1. 2. adverf. Symmach. v. 516. Nunc maftigophoris, oleoque, & gymnadis arte Untis pugilibus, miles pugnabat Etrufcus.

MASTOS, i, m. ueròs, herba, quæ illita pilos mammarum e partu nafcentium aufert ut eft apud Plin. l. 26. fub fin. A re autem nomen habet, quia uxores mammam fignificat.

MASTRŪCA, & Maftruga, æ, f. pelliccia, genus veftis vilioris: de
qua Ifidor. 1. 19. Orig. c. 23. Maftruca veftis Germanica ex pellibus
ferarum de qua Cicero pro Scauro: Quem purpura regalis non
commovit, eum Sardorum maftruca tentavit. ( Al. leg. maftruga, &
mutavit.) Maftruca autem dicta, quafi monftruofa, eo quod qui
ca induuntur, quafi in ferarum habitum transformentur. Hæc Ifido-
rus: qui quod de notatione verbi docet, minime probare poteft :
quod ait veftem effe Germanicam, verius dixiffet Sardam, quia Ci-
cero Sardis tribuit tum loc. cit. tum de provinc. conful. c. 7. Sic
Quintil. l. 1. c. 5. (al. 9.) Maftrucam, quod Sardum eft, illudens
Cicero ex induftria dixit. Pradent. 2. in Symmach. v. 698. maftrucis
proceres veftire togatos. Prudent. hic Getis tribuit. T Adhibetur
& in conviciis. Plaut. Pan. 5. 5. 33. Deglupta mænas Sarrapis
fementium, mastruga, as yopes aux.

MASTRUCATUS, a, um, maftruca indutus. Cio. de Provin. conful. c.
7. Maftrucati latrunculi in Sardinia.
MASTURBATIO, onis, f. actus masturbandi. Inscript. apud Murator.
pag. 927. n. 15. & apud Gud. pag. 79. n. 2.
MASTURBATOR, oris, m. qui masturbat. Martial. l. 14. epigr. 203.
al. fcribunt maftuprator.

MASTURBATUS, a, um, contaminatus, pellutus. Martial. 1. 9. em
pigr. 42.
MASTUR

nentur.

ædificiis, ut trabes, tabulæ, contignationes, &c. Vitruv. I. 4. c. 2. In ædificiis collocatur materiatio, variis vocabulis nominata. Profequitur deinde Vitruv. nominando trabes, tigna, axes, transtra capreolos, canterios &c. quæ omnia materiationis vocabulo contiMATERIATŪRA, 2 f. materiaria ars, quæ circa materiationem verfatur Vitruv. l. 4. c. 2. E quibus rebus, & a materiatura fabrili, in lapideis ædificationibus artifices difpofitiones corum fcalpturis funt MATERIĀTUS, a um materia præfertim lignaria, feu materiatio ne conftructus. Cic. 3. Offic. c. 13. Edes peftilentes, male materiatæ, ruinofæ. Sunt qui leg. male materiæ.

imitati.

pro natura cujufque ftirpis vinitor fubmittat. Id.l. 4. c. 21. Vitis in | MATERIATYO, onis, f. legname d' una fabbrica, materies lignaria in
materiam, frondemque effunditur. T Speciatim iterum genus pal-
mitis, quod de novello nafcitur, & in tenero alligatum dependet
materiam vocamus, inquit Id. l. 5. c. 6. ad fin. ¶ Item ipfe
truncus, unde farmenta prodeunt. Cic. 2. de Orat. c. 21. Facilius
ficut in vitibus, revocantur ea, quæ fe nimium profuderunt, quam,
fi nihil valet materies, nova farmenta cultura excitantur. Præ-
cipue vero ligna, quæ ad fabricandum utilia funt, hoc nomine fi-
gnificantur, ut tigna, afferes, tabulæ, &c. legname. Cic. Verr. 7.
c. 18. extrem. Dixit Hegius navem tibi operis publicis Mamertino-
rum effe ædificatam. Reliqua eft materies. hanc Rheginis publice
quod Mamertini materiem non habent, imperavifti. (Adde Virg. 11.
En. v. 328.) Id. pro Mil. c. 27. Repente lintribus in eam infulam
materiam, calcem, cæmenta, atque arma convexit. Cato R. R. c.
17. Materies pro ridica ubi folftitium fuerit ad brumam, femper
tempeftiva eft. Colum. I, 11. c. 2. Omnis materia fic cæfa judicatur
carie non infeftari. Adde Cef. l. 4. B. Gall. c. 17. & 18. ubi de
pontis: cap. 31. ubi de navium: lib. 5. c. 39. ubi de muni-
tionum & valli conftructione agit, & alibi fæpe. Hinc illud difcri-
men inter lignum & materiam apud Ulpian. Dig. lib. 32. leg. 53.
ubi docet, materiam effe, quæ ad ædificandum, fulciendumque ne-
ceffaria eft lignum quidquid comburendi caufa paratum eft. Plin.
I. 16. c. 40. ante med. Cornus non poteft videri materies propter
exilitatem, fed lignum. ¶ Aceipitur etiam pro genere, feu ftirpe,
razza. Colum. 1. 6. c. 27. Summam fedulitatem defiderat equinum
genus. eft enim generofa materies, quæ circo facrifque certaminibus
equos præbet eft mularis, quæ pretio fetus fui comparatur genero-
fo: eft vulgaris, quæ mediocres feminas marefque progenerat. Id.
1. 7. c. 3. a med. de ovib. Quod ex vetere materia nafcitur ple-
rumque congeneratuin parentis feniam refert. T Translate est
argumentum fermonis, orationis, libri, feu res, de qua agitur,
foggetto, materia. Cic. 2. de Orat. c. 59. Eft etiam deformitatis, &
corporis vitiorum fatis bella materies ad jocandum. Id Q. Fr. I.
1. ep. 2. c. 1. extr. Sic habeto, materiam omnem fermonum eorum,
qui de te detrahere velint, Statium dediffe. Id. 2. ad Attic. ep. 12.
Quod me, ut fcribam aliquid, hortaris, crefcit mihi quidem mate-
ries, ut dicis, fed, &c. Id. 2. Q. Fr. ep. 1. Lupus egit caufam a-
gri Campani: materiam rei non ignoras. Horat. de ar. Poet. v. 38.
Sumite materiam veftris, qui fcribitis, æquam Viribus. Ovid. l. I.
Amor. el. 3. v. 19. Te mihi materiem felicem in carmina præbe
Phedr. in prol. I. 1. Efopus auctor quam materiam repperit, Hanc
ego polivi verfibus fenariis. Gell. I. 17. c. 12. Infames materiæ, fi-
ve quis mavult dicere inopinabiles, quas Græci does rores ap-
pellant. Item occafio, caufa, facultas. Ovid. 2. Trist. v. 32.
Materiam venia fors tibi noftra dedit. Salluft. in Catil. c. 10. Pri-
mo pecuniæ, dein imperii cupido crevit: ea quafi materies omnium
malorum fuere. Cic. pro Dom. c. 5. Materiem fubtrahere furori. &
paulo poft. Ne in hanc tantam materiam feditionis ifta funefta fax
adhærefceret (ubi ad ligni materiam aperte refpicit.) Id. Phil.
11. c. 9. invidiæ dare. Id. 2. de Orat. c. 74. Ut opes & copiæ non
fuperbiæ videantur ac libidini, fed bonitati ac moderationi faculta-
tem & materiam dediffe. Juftin. l. 30. c. 1. Materiam quietis avi-
de arripere. Id. l. 3. c. 2. extr. Materia fcelerum. Id. l. 11. c.
5. feditionis. Lucan. 1. 8. v. 76. laudis. Plin. in Paneg. c. 38. be-
nefaciendi. Vellej. 1. 2. c. 62. belli præbere. Ovid. 1. de ar. am. v.
49. quærere amori. Tacit. 12. Ann. c. 22. fceleri detrahere

MATERINUS, a, um, adje&t. Materina terra apud Caton. R. R. c.
34. exponitur a Turneb. 1. 21. c. 25. dura, folida, & prope lignea.
Monet Idem ab aliquibus legi, macerina, h. e. macra. Alii materi
nam intelligunt, ubi materia fit, & rudus ædificiorum. Plin. l. 18.
c. 17. ad fin. fententiam Catonis aliis verbis exprimens, In folo
inquit, rubricofo, vel pullo, vel arenofo, fi non fit aquofum, lu-
pinum feri. Catonis verba funt: Ager rubricofus, & terra pulla
materina, rudecta, arenofa, item quæ aquofa non erit, ibi lupinum
bonum fiet. Plin. itaque materinami terram vel eandem effe cum
rudecta, & arenofa, aut faltem fimilem putavit: vel ne ipfe quidem
intellexit, ideoque diffimulavit, ac præteriit.
MATERIO, as, a. 1. Vitruv. fub fin. I. 5. Eaque ædificia minime
funt materianda propter incendia. b. e. ex materia, feu ligno ex-
ftruenda.
MATERIŎLA, æ f. diminut. a materia. Tertull. de Baptifm. c. 17.
Supereft ad concludendam materiolam, de obfervatione quoque dan
di & accipiendi baptifmum commonefacere.
MATERIOR, aris, dep. 1. far legna, sxorouw, materiam cædo ad
conficiendum vallum. Cef. l. 7. B. Gall. c. 73. Erat eo tempore &
materiari, & frumentari, & tantas munitiones fieri neceffe. TI
tem materiatione conftruo. Vitruv. 1.5. fub fin. Ea ædificia minime
funt materianda, propter incendium.
MATERIS, vel Mataris, is, vel Matara, æ, f. picca, meregis, Cel-
ticum lanceæ genus. Vox eft Gallica. Cef. I. 1. B. Gall. c. 26.
Nonnulli inter carros rotafque mataras ac tragulas fubjiciebant
noftrofque vulnerabant. Turneb. legit materes. Alii mazaras. Liv.
1. 7. c. 24. Humero materi trajecto. Auct. ad Herenn. 1. 4. c. 32.
Materis tranfalpina. Sifenn. apud Non. c. 18. n. 26. Galli materi-
bus, Suevi lanceis configunt.
MATERNUS

Transfertur etiam ad animum, ejufque vim, indolem, ingenium-
que fignificat, natura, fpirito, indole. Cic. 5. Verr. c. 68. a med.
Fac, fuiffe in ifto C. Lælii, M. Catonis materiem atque indolem
Liv. l. 1. c. 39. Materiem ingentis publice privatimque decoris o-
mni indulgentia noftra nutriamus. & cap. 46. Angebatur ferox Tul-
lia, nihil materiæ in viro neque ad cupiditatem
neque ad auda-
ciam effe. Ovid. Heroid. ep. 4. v. 85. Tu modo duritiem filvis de-
pone jugofis. Non fum materia digna perire tua . b. e. ingenio tuo
averfo ab amore,
& ad venandum omnino converfo.
MATERIĀLIS, le, materiale, exos, Brunos, qui eft e materia. Ma-
crob. I. 1. in fomin. Scip. c. 12. circa med. Priufquam materialis in-
fluxio in corpus venientes animas ebriaret.

MATERIALITER adverb. materialmente, ins, fecundum mate-
riam. Sidon. l. 8. ep.11. poft carmen. In pectore viri iracundia ma-
terialiter regnans.

MATERIARIUS, a, um, da legname, ad materiam pertinens, qua
lignum fignificat ad fabricandum utile. Plin. l. 7. c. 56. ante med.
Fabricam materiariam invenit Dædalus & in ea ferram, afciam
perpendiculum, terebram. 'arte del falegname, nagyíαr, opvoTour-
δρυοτομια
κήν. ¶ Materiarius faber, & abfolute materiarius, qui materia-
riam fabricam exercet, falegname, Europyos, dpuoriuos. Infcript. a-
Spvotóμos.
pud Gruter. pag. 642. n. 6. Fulvius L. F. Quintianus, faber mate-
riarius, pius in fuos, vixit ann. XLVI. &c. ¶ Item qui mate-
riem in filva cædit ad ædificia. Plaut. Mil. 3. 3. 45. Si non nos
materiarius moratur, quod opus eft qui det, cito erit parata navis.
Eft etiam, qui materes facit. Sic enim legit Voff. in Etymol. in
voce Materis, illud Ammiani 1. 21. c. 13. ad fin. ( al. c. 28.) Im-
perator Arbetionem iter fuum præire cum lanceariis, & materiariis,
& catervis expeditorum præcepit. Similem locum habet lib. 31. c.
13. Cal. 37. fed utrobique al. leg. mattiariis, qui dicti videntur
a quodam teli genere, quod mattium appellabatur, quo armati e-
rant. Sane apud Ammian. non de fabris fed de militibus fermo
eft. Porro mattium, & mattiarius peregrina voces funt. Zofimus 1.
3. Græcе μτлeiss habet, ut adnotavit Valef. ad citat, priorem loc.
Ammiani. THeretici Materiarii a Tertull. dicuntur advers. Her-
mog. c. 25. qui materiam ab æterno fuiffe credebant.
Tom. III.

nus.

materno, untemos, qui matris eft. Cic. pro Cluent. c. 5. Quo enim eft ipfum nomen amantius, indulgentiufque maternum &c. Terent. Heaut. 4. 1. 24. Maternus animus. Nemefian. in Cyneg. v. 19. Materni menfes. b. e. quibus portatur fetus in utero. Virg. 1. Georg. v. 28. Cæfar cingens materna tempora myrto. h. e. Veneris , quæ Æneæ mater fuit, ex quo Cæfarum geId. 12. En. v. 107. Eneas maternis fævus in armis. b. c. quæ illi Venus mater ab Vulcano impetraverat. & lib. 6. v. 193. maternas agnofcit aves. b. e. columbas , quæ Veneris currum trahunt. lib. 4. v. 258. Materno veniens ab avo Cyllenia proles b. e. ab Atlante, qui pater fuit Maja, quæ Mercurii mater verf. 144. Delum maternam invifit Apollo. b. e. ubi eum mater Latona peperit. Ovid. 4. Faft. v. 131. de Venere. Vere monet curvas materna per æquora puppes Ire. h. e. ex quibus ipfa nata eft Horat. I. 1. ep. 15. v. 26. rebus maternis atque paternis fortiter abfumptis. la dote, e 'l patrimonio. Ovid. 3. ex Pont. ep. 2. v. 105. Quos (mores) Volefus patrii cognofcat nominis auctor: Et Numa maternus non neget effe fuos. h. e. unde genus ducis ex parte matris. Adde lib. 4. ep. ult. v. 43. Sic Virg. 11. Æn. v. 340. genus huic materna fuperbum Nobilitas dabat. Valer. Flacc. 1. 6. v. 564. inaterna velatus arundine Peucron. b. e. Mæotidis paludis, cujus filius erat. T Materne Idus dicuntur a Martial. l. 7. epigr. 73. ubi Mercurium alloquitur, Idus Maja, quia ejus dies natalis erant: unde lib. 12. epigr. 68. Maja Mercurium creaftis Idus. T De beftiis & avibus, Plin. l. 10. c. 33. extr. Perdix pavore libera, a6 materna vacans cura. Colum. 1. 7. c. 3. a med. Ut agnus condifcat maternum trahere alimentum. Adde cap. 2. ad fin. MATERTĚRA, &, f. forella di mia madre, zia, nadis, dux, untped goy, matris meæ foror, fic dicta, inquit Feftus, quafi mater altera vel potius a mater fimpliciter, ut tera mera fit vocis productio. Paul. Dig. lib. 38. tit. 10. leg. 10. T Tertio gradu. Amita ea eft patris foror. Matertera: ea eft matris foror. Cic. lib. 1. de Divin. c. 46. Puellam defatigatam petiiffe a matertera &c. Ovid. 3. Metam. v. 312. Furtim illum primis Ino matertera cunis Educat. ¶ Matertera magna eft aviæ meæ foror, forella di mia nonna. Paul. ibid. T Quarto gradu, & Cajus ibid. leg. 1. Hinc Feftus Matertera patris & matris mihi magna matertera est. [ Matertera major eft foror proaviæ meæ, forella di mia bifnonna: & dicitur etiam promatertera ut docent Paul. ibid. ¶ Quinto gradu, & Cajus loc. cit. T Matertera maxima eft ab aviæ meæ foror. Paul. ibid. T Sexto gradu. MATHEMATICUS, a um, matematico, uxnxxos; ad mathefim pertinens. Vitruv. l. 1. c. 1. circa med. Muficen fciat, oportet, uti canonicam rationem & mathematicam notam habeat. Plin. l. 29. c. I. ante med. Ad fiderum motus ex ephemeride mathematica cibos dare. & lib. 30. c. 1. Mathematicæ artes. Macrob. 1. 2. in Somn. Scip. c. 2. Corpora mathematica cogitationi tantum fubjicienda, non fenfui. ¶Mathematica difcipline funt Geometria, Arithmetica, & quæ inde proficifcuntur, Aftronomia, Mufica, Geographia, Opti&c. a μxdar difcere, quia vere & proprie fcientiæ funt,&

extr.

per certam demonftrationem percipiuntur: unde vere difeere dicun- | MATRIMONIUM, ii, a. matrimonio, ruuyia, conjugium, viri & tur, qui illis dant operam. Veteres enim Græci hæc μxx appellabant, ut Gell. I. 1. c. 9. docet. Mathematicus abfolute qui eas difciplinas profitetur. Cic. 1. de Orat. c. 3. Quis ignorat qui mathematici vocantur, quanta in obfcuritate rerum & recondita in arte & multiplici fubtilique verfentur? Id. 4. Acad. •. 36. a med. Illa initia Mathematicorum, quibus non conceffis, digitum progredi non poffunt. Senec. ep. 88. a med. Magnum effe folem, philofophus probabit: quantus fit, mathematicus, qui ufu quodam & exercitatione procedit: fed ut procedat, impetranda illi quædam principia funt. TVulgo, ut ait Gell. loc. cit. mathematici dicuntur, quos gentilitio vocabulo Chaldæos dicere oportet, fcilicet qui ex ratiocinationibus aftrorum, ut Vitruv. loquitur l. 9. 6. 7. a med. antefacta & futura explicare, & prævidere fe arbitrantur: & præcipue quæ eventura fint homini, ex pofitione ftellarum in natali hora, prædicere profitentur, aftrologi giudiziari. V. Chaldeus. Tacit. 1. Hift. c. 22. Mathematici, genus hominum potentibus infidum, fperantibus fallax, quod in civitate noftra & vetabitur femper, & retinebitur. Juvenal. fat. 14. v. 248. Nota mathematicis genefis tua: fed grave, tardas Exfpectare colos. Tertull. in Apolog. c. 43. Arioli, harufpices, mathematici. TheMathematica, e, abfolute, la matematica, unanun, fubaudi ars, mathefis. Senec. ep. 88. a med. Philofophia nihil ab alio petit, totum opus a folo excitat: mathematica, ut ita dicam, fuperficiaria eft, in alieno ædificat, aliena accipit principia, quorum beneficio ad ulteriora perveniat. Item ars prædicendi futura ex aftris, aftrologia giudiziaria. Sueton. in Tiber. c. 69. Circa deos ac religiones negligentior, quippe addictus mathematicæ, perfuafionifque plenus, cuncta fato agi. MATHESIS, is, f. μdnos, h. e. difcendi actus, perceptio, cognitio: a parave, difco. Præcipue hoc nomine venit mathematica fcientia, la matematica ut dictum eft in voce præced. Speciatim vero ea, quæ ex aftris futura prædicit, aftrologia giudiziaria: quam fruftra ab errore & vanitate Jul. Firmic. l. 1. vindicare conatur. Spartian. in Adrian. c. 16. Mathefim fic fcire fibi vifus eft, ut fero cal. Januariis fcripferit, quid ei toto anno poffet evenire. Id. in El. Vero, cap. 3. extr. Fuiffe Adrianum peritum mathefeos T Secundam corripuit, non imitandus, Prudent. I. 2. adverf. Symmach. v. 893. Involvit mathefi, magicas impellit in artes. MATIĀNUS, a, um. Matiana mala apud Sueton. in Domit. c. 21. & Colum. 1. 5. c. 10. ad fin. & lib. 12. c. 47. dicta funt a quodam 'Matio, ut Plin. l. 15. c. 14. docet: & laudantur etiam a Macrob. 1. 2. Saturn. c. 15. ubi al. leg. Mattiana, & MeTTava dicuntur ab Athen. 1. 3. Porro ifte videtur effe C. Matius, vir equeftris ordinis, Augufti amicus, quem primum tonfilia nemora inveniffe, Plin. l. 12. c. 2. narrat. Imo is idem, qui a Colum. inter Scriptores rei culinariæ laudatur 1. 12. c. 4. quique fcripfiffe dicitur ibid. cap. 44· tres libros, quos infcripfit nominibus coci, & cetarii, & falgamarii, cum illi propofitum fuiffet urbanas menfas & lauta convivia inftruere. Matianum minutal, in quo Matiana mala cum aliis

&c.

re alicui in matrimonium.

mulieris legitima conjugatio: a mater. nam monium mera vocis productio eft, ut a pater patrimonium, a fanctus fanctimonia, &c. A matre autem nominatur, in omen & fpem, quia cum prolis caufa fufcipiatur, quam fuminum votum eft, ut ea quæ ducitur mater fiat. Cic. pro Cluent. c. 62. a med. Jus illud matrimonii caftum atque legitimum, damnatione viri fublatum arbitrabatur. & cap. 12. Quæ nuptiæ non diuturnæ fuerunt. erant enim non matrimonii dignitate, fed fceleris focietate conjunctæ. Caf. l. 1. B. Gall. cap. 3. Dare cuipiam filiam fuam in matrimonium. & cap. 9. & Cic. pro Cluent. cap. 44. Alicujus filiam in matrimonium ducere. Sueton. in Caf. c. 27. & in Aug. c. 63. Petere fibi aliquam in matrimonium. Id. in Domit. c. 22. Offerre alicui filiam in matrimonium. Plaut. Trin. 3. 3. 4. Ire in matrimonium. andar a marito. Cic. 1. de Divin. c. 46. Collocare aliquam in matrimonium. Id. 2. Phil. cap. 18. Locare in matrimonio ftabili & certo. Id. 4. Verr. c. 36. Habere in matrimonio aliquam. Curt. 1. 6. c. 9. a med. & lib. 5. c. 1. & lib. 8. c. 1. Quampiam matrimonio fecum conjungere. & lib. 10. c. 3. In matrimonio. Id. l. 8. cap. 4. ad fin. Jungi alicui jure matrimonii. mox. Matrimonio fibi aliquam adjungere. Juftin. l. 1. c. 10. & lib. 9. c. 5. extr. Recipere aliquam in matrimonium & lib. 2. c. 4. a med. affumere. Tacit. 15. Ann. c. 71. Aliquam matrimonio tenere. Juftin. fub fin. l. 7. In matrimonium habere Sueton. in Tiber. c. 49. Dimittere aliquam e matrimonio. ripudiare. Plaut. Merc. 4. 6. 6. Matrimonio uxorem exigere. ripudiare, cacciare. Tacit. Ann. 11. c. 12. exturbare. & lib. 13. c. 19. depellere. Cic. pro Cal. cap. 14. Tenere matrimonium alicujus. b. e. effe alicujus conjugem. Sic Tacit. 6. Ann. c. 47. Eft mihi cum aliquo matrimonium. h. e. fum ejus conjux. Id. Ann. 12. c. 5. Matrimonium pacifci inter aliquos. Sueton. in Calig. c. 25. contrahere dimittere, tenere. b. e. inire, folvere, fervare. & cap. 12. Polliceri alicui matrimonium fuum. b. e. fe conjugem fore. Gell. 1. 1. c. 6. capeffere. Maffur. Sabin. apud eund. l. 10. cap. 15. dirimere. Tacit. Ann. 15. 6. 53. extr. Alii matrimonio fe obftringere. Juftin. l. 1o. c. 1. Filios jufto matrimonio fufcipere. Cajus Dig. lib. 23. tit. 2. leg. 17. Matrimonio jungi. Papinian. ibid. leg. 15. ConveniT Per fynecdochen dicitur de ipfa conjuge. Juftin. l. 3. cap. 3. a med. Severius matrimonia fua viri coercent. Liv. I. 10. c. 23. Convocatis plebejis matrimoniis conquefta injuriam patriciarum Al. leg. matronis. Sic conjugium pro uxore apud Tacit. T De ipfo genere, & conditione matrimonii, prout fplendorem addit, divitias, opes, aliaque commoda, Juftin. 1. 3. c. 5. Polliceri fervis matrimonia interfe&torum. Tacit. 2. Ann. 6. 13. Matrimonia, ac pecunias hoftium prædæ deftinare. ¶ De bonis a matre relictis, ut patrimonium dicitur de relictis a patre, afferuntur loca ex L. Senec. 1. 1. de benef. c. 3. ad fin. M. Senec. 1. 2. controv. 9. Sueton. in Aug. c. 40. & Valer. Max. 1. 7. cap. ult. n. 2. quæ docti viri partim admittunt, partim refpuunt, tum ob dubiam lectionem cum alii cod. patrimonium habeant tum ob infolentiam hujufmodi notionis. V. Cafaubon. ad Sueton. loc. cit. MATRIMUS, a, um, chi ha la madre ancor viva, qui matrem habet fuperftitem ficut patrimus, qui patrem. Feft. in Pater: Pater patrimus dicebatur apud antiquos, qui cum jam ipfe pater effet, habebat etiam tum patrem. Habet præcipue locum in facris in quibus id fervabatur, ut qui pueri, puellave adhibebantur, patrimi matrimique effent. Cic. de Harufp. refp. c. 11. Liv. l. 37. c. 3. Tacit. 4. Hift. c. 53. Macrob. 1. 1. Saturn. c. 6. Lamprid. in Heliog. c. 8. Vopifc. in Aurel. c. 19. & Gell. l. 1. c. 12. ¶ In nuptiis quoque patrimi & matrimi pueri tres adhibebantur: unus, qui facem præferret ex fpina alba, qui noctu nubebant: duo, qui nubentem tenebant. Paul. ex Fefto. T Apud eund. eft tertiæ declin. Matrimes, inquit, & patrimes dicuntur, quibus matres, & patres adhuc vivunt. Feft. Id. in Flaminia. Flaminia dicebatur facerdotula, quæ Flaminicæ Diali præminiftrabat, eaque patrimes, & matrimes erat, &c. Ubi patrimes, & matrimes recti cafus fingulares funt: dubitabitque fortaffe quifpiam, an patrimis, & matrimis fit legendum. Lis eft inter Grammaticos de quantitate penultimæ, quæ adhuc eft fub judice quia nihil certi afferri adhuc potuit. MATRIX, icis, f. beftia femmina da razza, femina brutorum, quæ fetus gratia alitur: quæ & mater dicitur. Varr. 1. 2. R. R. c. 5. a med. Habeo tauros ad matrices feptuaginta, duo, unum anniculum alterum bimum. Colum. I. 7. cap. 3. circa med. de ovib. Ut eadem ratione matrices ineantur. Id. 1. 8. c. 5. circa med. de gallinis. Ne incubantes matrices ab aliis avibus inquietentur. T Dicitur & de arbore, quæ ftolones ex fe gignit. Sueton. in Aug. c. 94. a med. Ex palma enata foboles adeo in paucis diebus adolevit ut non 2quipararet modo matricem, verum etiam obtegeret. T Translate eft mater, origo, fons primus. Tertull. de virgin. veland. c. s. Eua matrix generis feminini. Id. adverf. Jud. c. 2. Primordialis lex data Adæ, quafi matrix omnium præceptorum Dei. Id. adverf. Haret. c. 21. Ecclefiæ Apoftolicæ, matrices & originales fidei. Id. adverf. Valentin. c. 7. Matrix & origo cunctorum. TEft etiam receptaculum fetus in feminis, vulva, matrice, unto. Plin. 1. 27. c. 10. Radix glycyfides fanat matricem & ftomachum, decocta in vino. Harduin. ex MSS. legit arteriam &ftomachum. Veget. l. 1. rei Veterin. c. 5. in fin. Ad matricis dolorem medicamen. ¶ Denique eft album, feu catalogus certorum hominum, regiftro, catalogo: unde matricula. Tertull. de fuga in perfecut. c. penult. In matricibus Beneficiariorum, & Curioforum Chriftiani quoque vectigales

condimentis funt, memorat Apic. l. 4. c. 3. MATINUS, i, m. mons Apuliæ, in Lucania confinio qui buxetis abundat. Lucan. l. 9. v. 185. & calidi lucent buxeta Matini. MATINUS, a, um, adject. ad Matinum montem pertinens.

Horat.

lib. 4. od. z. verf. 27. Ego apis Matinæ more &c. Id. lib. 1. od. 28. verf. 3. Matinum litus. Id. epod. 16. verf. 28. Matina cacu

mina.

MATRALIA, um, n. unтpena, matris Matutæ fefta, tertio Idus Junii a matronis celebrari folita . Fest. Ovid. 6. Faft. v. 475. Ite bonæ matres, veftrum Matralia feftum, &c. Varr. 1. 4. de L. L. cap. 22. Teftuatium, quod in teftu caldo coquebatur: ut etiam nunc Matralibus id faciunt matrona. ( V. Ovid. 6. Faft. v. 533.) Adde vetus Calendar. apud Gruter. pag. 133. ubi ponitur hoc feftum tert. Id. Jun. ut dictum eft.

MATRESCO, is, n. 3. madreggiare, untpw(w, est matri fimilem fieri. Pacuv. apud Non. c. 2. n. 526. Utinam nunc matrefcam ingenio ut meum patrem ulcifci queam.

MATRICALİS, le, adject. ad matricem pertinens, ut Matricalis herba, Apul. de herb. c. 65. Matricalis vena, Veget. lib. 1. cap. 10. rei Veterin.

MATRICI. V. Mattici.

MATRICIDA, com. matricida, unтpontivos, qui matrem occidit. Cic. ad Q. Fr. l. 1. ep. 2. c. 2. Quem fcribis certiffimum matricidam. ¶ Per tmefim Aufon. in Cæfarib. epigr. ult. Matrique cida Nero proprii vim pertulit enfis. Al. tamen legunt Matricida Nero, ut fecundam neceffitate produxerit, ut in parricida fecit in tetraft. de CaJarib. n. 21. Sic Sidon. carm. 5. v. 290. Matricida pius: fed ne fpreviffe dolorem.

MATRICIDIUM, ii, n. matricidio, matris occifio. Cic. 1. de Invent. c. 13. Orestes fi accufetur matricidii .

MATRICULA, 2, f. matricola, indice, nota, catalogo, album, feu charta, in qua certorum hominum nomina defcripta funt, ut militum, notariorum, advocatorum, agentium in rebus, &c. Eft autem diminutivum a matrix, quæ idem quandoque fignificat, quod ea, velut matrice, continentur milites. Veget. l. 1. de re mil. cap. 26. Producendi tirones funt femper ad campum, & fecundum matriculæ ordinem in aciem dirigendi. Adde lib. 2. c. 2. & 5. & Imp. Leon. lib. 12. Cod. tit. 20. leg. 3. & alibi.

MATRIMONIĀLIS, le, matrimoniale, younλios, ad matrimonium pertinens. Jul. Firmic. l. 7. c. 17. Matrimoniales tabulæ. In lemmate declam. 342. Quintilian. (feu quicumque alius auctor eft) Mifit ille matrimoniali habitu ancillam. Al. leg. matronali.

continentur .

MATRONA, æ, f. moglie, maritata, matrona, olxodśczona, mulier, que