Зображення сторінки
PDF
ePub
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

in

SAMARITA, & Samarites, æ, Exupeτns, qui eft ex Samaria Sa
maritanus. Tacit. Ann. 12. c. 54. Ut huic Galilæorum natio Fe-
lici Samarita parerent. Adrian. Imp. in quadam ep. apud Vopifc.
in Saturnino, cap. 8. Nemo illic archifynagogus Judæorum, nemo
Samarites, &c. Juvenc. Presbyter lib. 2. Hiftor. Euang. v. 256. Ut
tibi Judæo mulier Samaritica potum (Difpernens veterum Samari-
tum juffa) miniftrem. Samaritum pro Samaritarum, vel a recto
plur. Samarites, ut Curetes. Adde verf. 324.
SAMARITĀNUS, a, um, ad Samariam pertinens. Sedul. l. 4. v. 222.
Præterienfque viæ Dominus loca Samaritanæ. Prima fyllaba male
producitur, cum fit brevis tertia male corripitur > cum fit
longa.
SAMARITICUS, a um,
Samaritanus. Juvenc. Presb. lib. 2. Hift.
Euang. verf. 256. Ut tibi Judæo mulier Samaritica potum, &c.
SAMARITIS, tidis, Expapatis, quæ eft ex Samaria. Juvenc. Rresb.
lib. 2. v. 246. Præteriens fed forte venit Samaritida Sichem
verf. 252. Manibus egrediens Samaritis femina venit. Alcim. A-
vit. fub fin. lib. 3. Poemat. Commendet ftabulo Samaritidis extera

SAMAROBRĪVA, urbs eft Ambianorum in Gallia ad Samaram flu-

vium, quafi Samara pons. pontem enim briva Gallorum lingua fi-

gnificare dicitur. Creditur effe, quæ nunc Amiens vocatur. Caf. 1.

5. B. Gall. c. 24. 45. & 51. & Cic. Fam. 7. ep. 12. Quid tu fe-

ciffes, fi te Tarentum, & non Samarobrivam mififfem? b. e. non
ad urbem afperioris cæli, & durorum hominum, fed ad mollem &
voluptatibus deditanı.
idem

cura.

[ocr errors]

Aica mima portabatur, quam homines honefti, obviam neceffario

prodeuntes, non noto illo, & mimico nomine, fed Volumniam fa-

lutabant. Sic Juvenal. fat. 10. v. 161. dominum regemque falutat.

& Tacit. Ann. 12. c. 41. a med. Obvii inter fe, Nero Britannicum

nomine, ille Domitium, falutavere. Horat. de ar. Poet. v. 87.

Cur ego, fi nequeo, ignoroque, poeta falutor? T Hinc faluta-

re imperatorem, apud milites eft creare, declarare, dicere. Tacit.

1. 2. Hiftor. c. 8o. Pauci milites folito adfiftentes ordine, ut lega-

tum falutaturi, imperatorem falutavere. Adde 2. Ann. c. 18. Ver-

bo appellandi utitur Cic. 2. Fam. ep. 10. & Attic. l. 5. epift. 20.

T Eft etiam adire, convenire, vifere, vifitare, far vifita, émioné-

TTεreas. Cic. 14. Attic. ep. 20. extr. Eram continuo Piliam faluta-

turus deinde ad epulas Veftorii navicula. & lib. 13. ep. 9. Venit

paulo poft Curtius, falutandi caufa, fed manfit invitus. Adde lib.

6. ep. 2. T Officii, aut fportulæ caufa potentiores ditiorefque

falutari a clientibus & humilioribus, mos erat, eorum ædes mane

obeundo, & in veftibulis diu exfpectando, fuperbos aditus regum,

durafque fores colendo ut ait Senec. in Herc. Fur. v. 164. maxi-

me vero fub Imperatoribus, ad gratiam captandam, & obfequium

teftandum. Cic. de Senect. c. 18. Hæc ipfa funt honorabilia falu-SAMEI, orum. V. Same.

>

tari, appeti, decedi, &c. Virg. 2. Georg. v. 461. ingentem foribus SAMARA. V. Samera.

domus alta fuperbis Mane falutantum totis vomit ædibus undam SAMARIA, 2 f. Samaria, Exupax, regio, & urbs Palæstina,

Juvenal. fat. 3. verf. 184. quid das, ut Coffum aliquando falutes ? Tribu Ephraim. Plin. l. 5. c. 13.

Aut. dial. de Oratorib. c. 29. a med. Colligunt difcipulos non in-

genii experimento, fed ambitione falutantium, & illecebris adula-

tionis. Tacit. z. Hift. c. 92. Ambitu, comitatu, & immenfis falu-

tantium agminibus contendunt. Plin. 1. 7. ep. 3. Saluta paulifper,

quo fit tibi jucundius falutari. Adde lib. 3. ep. 7. & Senec. lib. 6.

de Benef. c. 34. & V. Salutatio, & Salutator. ¶ De loco, in

quo ftabant falutaturi Gell. l. 16. c. 5. Qui domos amplas antiqui-

tus faciebant locum ante januam vacuum relinquebant, qui inter

fores domus & viam medius effet. In eo loco qui dominum ejus

domus falutatum venerant, priufquam admitterentur, confiftebant.

Hæc Gell. ¶ Salutare deos eft venerari, adorare, precari. Cic.

pro Rofc. Amer. c. 20, Cum deos falutatum aliqui venerint. Plaut.

Curcul. 1. 1. 69. Quo me vortam, nefcio. Pa. fi deos falutas

dextrovorfum cenfeo. Terent. Phorm. 2. 1. 81. Ego deos Penates

hinc falutatum domum devertar. Adde Ovid. 2. ex Pont. ep. 8. v.

15. Caton. R. R. c. 2. Stat. I. 4. filv. 2. v. 60. Liv. 1. 38. c. 51.
a med. & Martial. I. 12. epigr. 78. qui, precibus Jovem falutare,
dixit. Hoc verbo proprie utimur in advenientes, & cum ac-
cedimus aliquando & in abeuntes, & cum recedimus, pro valedi-
cere. Plaut. Mil. 4. 8. 29. Etiam nunc faluto te Familiaris,
priufquam eo. Stat. 4. Theb. v. 29. ftant in rupe tamen. fugien-
tia carbafa vifu Dulce fequi, &c. Stant tamen & notam puppem
de rupe falutant . Tpro fervare, quafi falutem dare, eft locus
Plinii l. 17. c. 22. de quo V. in Salvo.
SALVUS, a, um, falvo, vivo e fano, fano e falvo, intiero, intatto,
@os, vivus & fanus, incolumis, integer, confervatus: tum de per-

fonis, tum de rebus. Cic. 1. de Divin. c. 26. Illum debilem fa-

Aum lecicula in Curiam effe delatum: cumque fenatui fomnium

enarraviffet, pedibus fuis falvum revertiffe. Id. Fam. 6. epift. ult.

Oro, te ut nobis falvum conferves. Terent. Hec. 3. 2. 18. Gaudeo

veniffe falvum. falvan' Philumena eft? ta ella bene? & 3. 5. 7.

Bene fa&tum te adveniffe falvum atque validum. & verf. 14. Il-

lum vivum & falvum vellem. Caf. 1. 1. B. Civ. cap. 72. Civibus

falvis atque incolumibus rem obtinere malebat. Cic. Verr. 7. c. 58.

fub fin. Quem non ille fummo cum ftudio falvum incolumemque

fervavit Id. in Divin. Verr. fub fin. Ut hæc retinere incolumia ac

falva poffimus. Id. Fam. 12. ep. 23. a med. Nullam partem fanæ

& falvæ reipubl. guftare potuifti. Plaut. Pfeud. 4. 6. 6. Minæ vi-

ginti fanæ ac falva funt tibi. Id. Epid. 4. 1. 36. Domi meæ ec-

cam filiam falvam & fanam. Id. Trin. 4. 3. 69. Dii me falvum &

fervatum volunt. Id. Capt. 4. 2. 93. Tuum modo in portu Philo-

polemum vivum, falvum, & fofpitem vidi. Id. Amph. 2. 2. 142.

Salvum fignum eft. il figillo è intatto. & Cic. Fam. 7. epift. 25.
Quod epiftolam confciffam doles, noli laborare: falva eft domi
Plaut. Pan. 5. 2. 122. Reftituentur omnia: fuam rem fibi falvam
fiftam, fi illo advenerit. Id. Afin. 2. 4. 56. Da, quæfo, argentum,
ac ne formida: falvum hercle erit. farà ficuro, farà ben daso. &
Propert. 1. 2. el. 7. v. 41. Penelope poterat bis denos falva per an-
nos Vivere. b. e. pudica, & a procis intacta. Liv. l. 1. c. 58. a
med. Quid enim falvi eft mulieri, amiffa pudicitia? ¶ Commo-
dos habet ufus in ablativo. Quintil. l. 11. c. 2. poft med. Nec eft
mendacio locus, falvis qui interfuerunt. effendo vivi e fani, &c.
Terent. Eun. 2. 2., 27. Quibus & re falva, & perdita profueram.
b. e. & cum rem haberem, de meo impendens: & re familiari ab-
fumpta, de alieno. Propert. l. 4. el. 3. extr. Subfcribam: falvo gra-
ta puella viro. Cic. Fam. 1. ep. 2. fub fin. Hoc videmur effe con-
fecuti, ut ne quid agi cum populo, aut falvis aufpiciis, aut fal-
vis legibus, aut denique fine vi poffit. & lib. 4. ep. 1. Utinam
Servi, falvis rebus fic enim eft dicendum) colloqui potuiffemus
inter nos. h. e. cum falvus erat reipublicæ ftatus, qui nunc conci-
dit civili bello. Id. pro Rofc. Amer. c. 1. fub fin. Ut utrumvis fal-
vo officio fe facere poffe arbitrarentur. fenza mancar al dovere. &
cap. 34. Cupio tibi aliqua ex parte (quod falva fide poffim ) par-
cere. falva la mie puntualità. vel fenza pregiudizio della mia pun-
tualità. & Ulpian. Dig. lib. 16. tit. 3. leg. 1. poft med. Si purpu-
ra infecta fit, vel`lana (depofita fit) pondus adjiciendum: falvo
ut fi de quantitate ponderis incertum eft, juranti fuccurratur

Sic falvo ordine, Stat. 1. 5. filv. 1. verf. 181. falva confcientia

Senec. in prefat. i. 4. quæft. nat, a med. falvo jure amicitia, Cic.

[ocr errors]
[ocr errors]

SAMBUCA, æ, f. fambuca, σxv.ßunn, inftrumentum muficum,

ac illud, quod vulgo vocamus harpam. Porphyr. in Ptolem. Harnion.

Sambuca triangulum inftrumentum eft, quod ex inæqualibus longitu-

dine, ficut & craffitudine, nervis efficitur. Vitruv. l. 6. c. r. Animad-

vertemus ex eo effe schema trigoni mundo, uti organi, quam

σaμßunny Græci dicunt. Scip. Afric. apud Macrob. Saturn. 1. 2. c.

10. Docentur præftigias inhoneftas: cum cinædulis, & fambuca

pfalterioque eunt in ludum hiftrionum difcunt cantare, quæ ma-

jores noftri probro ducier voluerunt. Perf. fat. 5. v. 95. Sambucam

citius caloni aptaveris alto. h. e. citius calonem procerum, & ftul-

tum, atque ideo muficæ imperitum, fambucam pulfare docueris:

citius afinum fidibus canendis aptum reddideris. ¶ Videtur et-

iam poni pro fambuciftria. Spartian. in Adrian. c. 26. In convivio

tragoedias, comoedias, Atellanas, fambucas, lectores, poetas pro

re femper exhibuit. V. Sambucina. ¶ Eft & genus machinæ

militaris, ponte levatojo. Feft. Sambuca organi dicitur genus, a quo

fambuciftriæ quoque dicuntur. Per fimilitudinem etiam machinam

appellarunt, qua urbes expugnant. Nam ut in organo chordæ, fic

in machina funes intenduntur. Hæc Feftus. Erat autem hujufmodi

machina pons quidam ligneus, qui funibus circa tenfis e navibus >

aut turri lignea erectus confcendendis hoftium muris viam præbebat.

Veget. l. 4. de re milit. c. 21. & Vitruv. l. 10. c. ult. V. Lipf. l. 1.

Poliorcet. dial. 6.

SAMBUCEUS

a, um, di fambuco, fambuchino, antiros, qui eft e
fambuco. Plin. l. 29. c. 4. Canes vivi in furca fambucea arbore
fixi. Aurel. Vi&t. de vir. illuftr. c. 10. L. Junius Brutus baculo fam-
buceo aurum infufum deo donum tulit. Livius hoc idem narrans
corneum baculum fuiffe dicit, l. 1. c. 56. a med.
SAMBUCINA, æ, f. σxußunispix, quæ fambuca canit, ficut fidicina,
quæ fidibus. Plaut. Stich. 2. 2. 57. Fidicinas, tibicinas, fambuci-
nas advexit fecum forma eximia. In quibufdam editionib. eft fam-
bucas eod. fenfu. V. Sambuca.
SAMBUCISTRIA, 2, f. σauBuxispice, mulier fambuca canens, quæ
& fambucina dicitur. Liv. 1. 39. c.6. Tunc pfaltriæ, fambuciftria-
que, & convivalia ludionum oble&tamenta addita epulis.

SAMBUCUS, Sabucus, i, f. Sambuco, anτn, xris, arbor fungofi

generis, multa medulla, racemos ferens acinis nigris & parvis, hu-

moris lenti, inficiendo maxime capillo: qui & ipfi aqua deco&ti

manduntur. Raro vifitur in montibus. Firmiffima eft contra humo-

rem ad pedamenta: taleis feritur, ut populus: habetque varios in

medicina ufus. Plix. l. 16. c.18. & 27. ad fin. & lib. 17. cap. 20.

extr. & cap. 22. & lib. 24. c. 8. a med. Dicitur fabucus a

Seren. Sammon. ut cap. 7. v. 100. & cap. 19. verf. 337. Ungitur &

D

fuc-

fuccis, dederit quos parva fabucus. b. e. chamæate. & cap. 27. v. 503. & cap. 28. verf. 528. tenera radix decocta fabuci. & cap. 32. v. 587. Prodeft ex parvis acinos potare fabucis. cap. 4. ubi de capillo tingendo, verf. 5o. vel triftia poma fabuci. Adde Scribon. Larg. compof. 160. ubi fabucum eft neutro gen. & fructum fignificat. Ad quem locum notat Joan. Rhad. Poetica licentia exteri m, & a profæ Scriptoribus non admittenda. SAME, es, f. Edun, infula maris Ionii prope Cephaleniam, apud Plin. l. 4. c. 12. Pomp. Melam l. 2. c. 7. circa med. Ovid. 1. Trift. eleg. 5. v. 67. & 13. Metam. v. 711. & Sil. I. 15. v. 303. ¶ Item oppidum Cephalenia contra Afteriam inf. cujus incolas Samæos Liv. l. 38. c. 29. appellat. Id. ibid. & cap. 28. & Virg. 3. Æn. v. 271. fecundum Servium: rectius tamen de infula intelligitur. SAMERA, Samara, æ, f. 7teλÉxs, omópua, femen ulmi. Colum. 1. 5. c. 6. Attingam ulinum Tremellius Scrofa non ferre fameram quod eft femen ejus arboris, falfo eft opinatus. Plin. l. 16. c. 17. Áttinez non ferunt famaram, ita vocatur ulmi femen. quidam leg. famara, ut fit accufativ. plur. a famarum, n. Id. l. 17. c. 11. Ulmorum prius quam folio veftiantur famara colligenda eft circa Martias calendas, cum flavefcere incipit.

[ocr errors]

SAMIA, 2, f. genus placenta, fic dieta a Samo infula, ubi optima fiebant in facrificiis Junonis. Tertull. I. 3. adverf. Marcion. cap.5. a med. Placentas & famias cogere.

arma,

AMIARIUS, ii, m. Turneb. 1. 27. adverfar. c. 21. in antiqua Infcriptione ait reperiffe Samiariis doryphoron, & putat effe eos, qui creta Samia ferramenta, fpicula prætorianorum, & fatellitum Imperatoris ad nitorem fricabant, tergebantque, atque exafperabant gladiorum & jaculorum acies, & cufpides. SAMIĀTUS, a, um, Samia cote exafperatus, politus, & terfus. Nam Samium lapidem poliendo auro utilem laudat Plin. l. 36. c. 21. Hinc Samiata ferramenta. Aurelian. Imp. in epift. apud Vopifc. c. 7 Arma terfa fint, ferramenta famiata, calceamenta fortia. Ubi Salmaf. merito Nonium reprehendit, qui cap. 4. n. 434. ideo docet Jamiatum fignificare exafperatum, & famiare acuere, quia Samius acutum fignificat.

[ocr errors]

SAMIŎLUS, a, um diminut. a Samius. Plaut. Stich. 5. 4. 12. Batiolis bibunt nos noftro Samiolo poterio. h. e. parvo poculo

faili.

SAMĭUS, a um, di Samo, Expios, ad Samum infulam pertinens Juvenal. fat. 16. v. 6. Et Samia genetrix quæ, delectatur arena. B.e. Juno, cui Samos facra fuit. Terent. Eun 1. 2. 27. Samià mihi mater fuit. Liv. l. 37. c. 10. 11. Samia terra. b. e. Samos infula. Samius fenex Ovid. 3. Trift, el. 3. v. 62. eft Pythagoqui & Samius abfolute. Id. 3. Faft. v. 153. Sive hoc a Samio doctus, qui poffe renafci Nos putat. Perf. fat. 3. v. 56. Et tibi quæ Samios diduxit littera ramos, &c. V. Pythagoras in fine.

1

ras,

Samius lapis, poliendo auro utilis, laudatur a Plin. l. 36. c. 21. Samia terra duplex, collyrium, & after, varios habet ufus in medicina. Id. 1. 35. c. 16. Adde lib. 28. c. 12. ad fin. & cap. 19. & lib. 31. c. 10. a med. Samia creta fictilibus valde idonea,

Samiis vafis nomen dedit: quæ & Samia abfolute di&ta funt: quamvis e Samia creta non effent. Lucil. apud Non. c. 4. n. 434. Et non pauper uti Samio curtoque catino. Cic. in fragm. ibid. Quam fimpuvia pontificum diis grata fint, Samiæque capedines. Tibull. 1. 2. el. 6. v. 29. At tibi læta trahant Samiæ convivia tefta. Aut. ad Herenn. l. 4. c. 51. a med. Argentum quoque vult? utatur licet. nos Samiis dele&tabimur. Plin. l. 35. c. 12. a med. Samia etiamnum in efculentis laudantur. Plaut. Men. 1. 2. 65. Placide pulta. Pe. metuis, credo, ne fores Samiæ fint. Similem jocum habet Bacch. 2. 2. 22. Aufon. epigr. 8. Fama eft, fictilibus cœnaffe Agathoclea regem, Atque abacum Samio fæpe oneraffe luto. Samiæ teftæ fragmento amputari tuto membrum aliquod credebant. Plin. fub fin. cap. 12. lib. 35. Samia tefta Matris deum facerdotes, qui Galli vocantur, virilitatem amputare, nec aliter citra perniciem M. Cœlio credamus, qui linguam fic amputandam objecit gravi probro. Lucil. apud Non. loc. cit. Teftam fumit homo Samiam, fibique illico telo Præcidit caulem teftefque una amputat ambo. Sic Juvenal. fat. 6. v. 513. Mollia qui rupta fecuit genitalia tefta. Adde Martial. 1. 3. epigr. 81. Ex his male docuit Non. luc. fup. cit. Samium acutum fignificare: & merito reprehenditur a Salmaf. ad Vopifc. in Aurel. c. 7. ¶ Samii, orum, Sami incolæ. Liv. I. 33. c. 20. in fi. & Cic. Verr. 3. c. 20.

SAMNIS, itis, m. & f. qui eft ex Samnio. Lucil. apud Non. c. 4. n. 425. & Cic. 2. Tufcul. c. 17. Eferninu' fuit Flaccorum munere, quidam, Samnis, fpurcus homo, vita illa dignu', locoque. Id. apud Cicer. 3. de Orat. c. 23. quamvis bonus ipfe Samnis in ludo, ac rudibus, civis fatis afper. Utroque loco gladiatorem intelligit. V. Samnites. Liv. I. 10. c. 16. in fin. Samnitem illis exercitum paratum veniffe. Plin. I. 34. c. 6. Cum bello Samniti Apollo juffiffet, &c. Sil. lib. 4. v. 560. Huic horret thorax Samnitis pellibus urfæ. Lucan. 1. 2. v. 136. rerumque poteftas Mutavit translata locum, Romanaque Samnis Ultra Caudinas fperavit vulnera Furcas Samnis per fynecdochen, Samnites, ut apud Liv. I. 10. c. 35. Jam invafurum caftra Samnitem credentes. & lib. 7. c. 33. a med. Tum capi, occidi Samnis. ¶ Samnitis pro Samnis in recto cafu. Cato apud Prifcian. I. 7. pag. 762. Putfch. Ager Gallicus Samnitis, Apulus, Brutius. Prudent. lib. a. aduerf. Symmach. verf. 515. afper Samnitis, Marfufque levis . T Quod fecundam fyllabam in Samnis producit Lucil. loc. cit. V. quæ dicemus in fin. vocis Sanguis.

SAMNITES, tum, & tium, m. Expvisas, pop. Samnii. De nominis caufa ita Feftus fcribit: Samnitibus nomen fa&tum ab haftis, pro

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

pter genus haftarum, quod exuvia appellent Græci. Alii ajunt Sabinis vere facro voto, hoc genus hominum extra fines ejectum Comio Caftronio duce occupaffe collem, cui nomen Samnio, a quo Samnites. Hæc Feftus. Græci Saunitas dixere, ut eft apud Plin. 1. 3. c. 12. Iidem etiam Sabelli dicti funt, diminut. a Sabinis, a quibus originem traxerunt, tefte Plin. loc. cit. Ferunt enim Sabinos, cum adverfus Umbros bellum gererent, Marti votum feciffe fi victoria potirentur, fe illi confecraturos, quicquid eo anno apud ipfos nafceretur. Quare cum re bene gefta in patriam rediiffent cum reliquum anni totius proventum, tum etiam filios co anno natos Marti confecrarunt. Eos igitur cum adole viffent, duce Tauro, in Campaniam ad fedes novas quærendas emiferunt, ubi nullo propemodum negotio, ejectis Opicis, fedes fuas collocarunt, originifque fuæ memores Sabellos fe, quafi Sabinorum fobolem, appellarunt. Ferociffimam inter omnes Italicas Samnitium gentem fuiffe ex eo intelligi poteft, quod cum eis per annos octoginta quotidianis prope armis a Romanis eft dimicatum. V. Liv. l. 7. 8. 9. 10. & Flor. l. 1. c. 16. ¶ Samnites quoque fuere gladiatorum genus, cui hoc nomen, non quia natione effent Samnites fed quia armatura eorum talis effet, qualis Samnitum. Liv. l. 9. c. 40. ad fin. Campani ab fuperbia, & odio Samnitium, gladiatores, quod fpectaculum inter epulas erat, eo ornatu armarunt, Samnitiumque nomine appellarunt. Vide de iis Lipf. in Saturnaiib. 1. 2. cap. 11.

[ocr errors]

In genit. plur. eft Samnitium, ut paffim apud Liv. & al. Sed & Samnitum dici poteft, ut in aliis hujus pofitionis . SAMNITICUS, a, um, ad Samnites pertinens, ut Samniticum bel

lum. Sueton. in Vitell. c. 1. & Flor. l. 1. c. 16. SAMNITIS. V. Samnis. SAMNIUM, ii, n. Abruzzo Citeriore, regio Italiæ, quam Samnites incoluere. Flor. l. 1. c. 16. Populus Romanus ruinas ipfas urbium diruit, ut hodie Samnium in ipfo Samnio requiratur. SAMOLUS, li, f. apud Druidas Gallos eft herba in humidis locis nafcens, quæ in officinis Pulfatilla vocatur, ab aliquibus etiam Samiolo. Efficax eft contra fuum, & boum morbos. Plin. l. 24. c. II. ad fin.

mius.

[ocr errors]
[ocr errors]

SAMOS, & Samus, i f. Samo, Expos, infula maris Icarii, Ionia adjacens contra Ephefum urb. Ibi Juno nata effe dicitur, & educata, & Jovi in matrimonium tradita. Hinc ibi præcipue colebatur. Scribit Varro apud Lactant. 1. 1. c. 17. prius Partheniam nominatam, ibique antiquiffimum fuiffe Junonis templum & fimulacrum in habitu nubentis figuratum, & facra ejus anniversaria nuptiarum ritu celebrari confueviffe. In ea etiam templum Bacchi fuit, quod Elpis exftruxit. Plin. L 8. c. 16. in fin. Stat. 1.' Theb. v. 261. Et Samon, & veteres armis exfcinde Mycenas. ↑ Aufon. Perioch. 4. Odyf. Samum dicit, quæ Plinio, Liv. Ovid. & al. eft Same. Hic primum vafa fictilia fabricata creduntur. V. SaIn Samo infula natus eft Pythagoras, maximus ille Philofophus, qui propterea a Poetis per Antonomafiam Senex Samius, & abfolute Samius appellatur. Item Chœrilus Poeta, qui LXXV. Olympiade victoriam Athenienfium contra Xerfem verfibus fcripfit, pro fingulis verfibus fingulos ftateres aureos recipiens, quem tamen Horat. in Arte Poet. v. 357. incultum Poetam vocat ¶ Samos altera, feu Same, Samandrachi, Expodpánn, inf. Thraciæ, in mari Egeo, vel inf. maris Egæi, Thraciæ adjacens, quæ etiam Samothrace, & Samothracia appellatur & Poetice Samos Threicia. Virg. 7. En. v. 208. Threiciamque Samum, quæ nunc Samothracia fertur. ¶ Olim Dardania dicta eft a Dardano quodam Trojano, qui Palladium fecum ferens eo traditur confugiffe. Poft Samiis ex infula illa maris Icarii bello ejectis, cum fe ex Afia in Thraciam recepiffent inditum nomen, ut pro Dardania Samothracia vocaretur. In ea Venus, Pothon, & Phaethon colebantur, Scopæ manu fculpti. Plin. l. 36. c. 5. ante med. SAMOTHRACE. V. in voce præced. TLatina pofitione eft Samothraca, e. Liv. 1.44. c. 45. extr. & lib.45. c. 5. & 6. SAMOTHRACENUS, a, um, ad Samothracen pertinens, ut Zancles Samothracenus, Plin. l. 11. c. 37. fect. 63. Harduini. SAMOTHRACES, cum, m. & Samothraces dii idem erant ac Penates Romanorum. Macrob. 1. 3. c. 4. Caffius Hemina ibid. dicit thracas deos, eofdemque Romanorum Penates proprie dici 9 μsyλos, &c. Varr. 1. 4. de L. L. c. 10. fcribit, deos Samothraces fuiffe duos, Cælum & Terram: nam hos quoque dici deos magnos, & in Augurum libris Divipotes, & apud Samothracas es dures. Alii tres ftatuerunt Samothracas, Jovem, Minervam, & Junonem : alii quatuor, eofdemque, quos etiam Cabiros appellat Interpr. Apollon. in Argan. l. 1. nempe Cererem, Proferpinam, Plutonem, & Mercurium. Juvenal, fat. 3. v. 144. jures licet & Samothracum, Et noftrorum aras. V. Voff. de Idololatr. 1.2. c. 57. SAMOTHRACIA, æ, f. eadem quæ Samothrace. Virg. 7. Æn. v. 208. Threiciamque Samon, quæ nunc Samothracia fertur. T Eft etiam hoc nomine gemma quædam nigra, ac fine pondere, ligno fimilis, quæ ibi copiofe nafcitur. Plin. l. 37. c. 10. SAMOTHRACIUS, a, um, ad Samothraciam pertinens, ut Samothracia capa, Plin. l. 19. c. 6. T Samothracia ferrea Lucretio I. 6. v. 1042. funt annuli ferrei, qui in Samothracia primum fieri cœpti funt. Plin. l. 33. c. 1. a med. Nec non & fervitia jam ferrum (annuli) auro cingunt: alia per fe fe mero auro decorant: cu us licentiæ origo nomine ipfo in Samothrace id inftitutum declarat Ifid. 1. 19. Orig. c. 32. Samothracius annulus aureus eft quidem, fed capitulo ferreo a loco ita vocatus.

[ocr errors]

Samo

SAMPSA, vel Samfa, vel Sanfa, æ, f. fanfa, olivarum caro mola fufpenfa leviter comminuta, & offibus liberata, quæ deinde exprimitur, oleumque fundit, aut aridis quibufdam herbis, feminibufve

con

1

condita in ufum cibi, condimentive reponitur. Ejus conficiendæ rationem Colum, toto cap. 47. l. 12. tradit. Id. ibid. cap. 49. .Olea injicitur quam mundiffimis molis fufpenfis, ne nucleus frangatur : & cum eft in fampfam redacta, tunc fal coctus tritufque manu permifcetur cum ceteris aridis condimentis. Adde cap. 50. circa med. ubi quidam fampfam pro officulo, feu nucleo olive accipiunt: fed non fatis probant.

[ocr errors]

SAMPSUCHINUS, a, um, oxxos, qui eft ex fampfucho. Plin. lib. 21. cap. 22. Fit ex eo oleum, quod fampfuchinum vocatur, aut amaracinum.

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

SANABILIS, le, fanabile, idomos, qui fanari poteft. Cic. 4. Tufcul.
c. 37. a med. Ii funt conftituti, quafi mala valetudine animi, fa-
nabiles tamen. Celf. I. 2. c. 8. ante med. Quifquis dolor deorfum
tendit, fanabilior eft. Ovid. 2. ex Pont. ep. 2. v. 59. Vulneris id
genus eft, quod cum fanabile non fit, &c. Senec. ep. 108. Qui ad
philofophorum fcholas venit, aut fanior domum redeat
aut fana-
bilior.
SANATES, um, m. populi, qui infra, fupraque Romam habitave-
runt: ita dicti, quia cum defciviffent a Romanis, brevi poft in
amicitiam quafi fanata mente redierunt. Feft. & Gell. l. 16. c.

[ocr errors]
[ocr errors]

10. ex XII. Tab. SANATIO, onis, f. guarigione, ïns, valetudinis reftitutio, fanitas, falus. Cic. 3. Tufcul. cap. 3. Cumque ad corporum fanationem multum ipfa corpora, & natura valeant. T Translate Cic. Tufcul. 4. 6. 15. extr. Eorum igitur malorum in una virtute pofita fanatio eft. SANATOR, oris, m. fanatore, Depan&tis, qui fanat. Paulin. Nolan. in Nat. XI. S. Fel. edit. Murator. v. 294.6 in XII. v. 272. SANĀTUS, a, um, guarito, risenato, úyıærdes, ad fanitatem perductus, fanitati reftitutus. Ovid. de remed. Amor. v. 113. poft multos fanatus creditur annos. Plin. l. 29. cap. 6. ante med. Sanatum vulnus. T Translate Liv. 1. 2. c. 34. Sanata difcordia. Gell. 1. 2. c. 12. ad fin. Adverfarios fanatos magis cupiunt, quam perditos. Val. Max. I. 6. c. 9. n. 1. extern. Unius orationis faluberrima medicina fanatus.

SANCAPTIS, idis, f. nomen fictum aromatis, apud Plaut. Pfeud. 3. 2. 43.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

na.

[ocr errors]
[ocr errors]

bus cavere inter fe non poffent, ne res efferatur, ut jure jurando
& fide fanciatur, petunt. Cic. 1. de Fin. c. 10. a med. Filium mor-
te multavit, ut dolore fuo fanciret militaris imperii difciplinam :
Id. poft redit. in Sen. c. 4. Ut, me confervato, veftram in pofterum
dignitatem auctoritatemque fanciret. Id. poft redit. ad Quirit. c. 5.
Cum omnia cum omnibus foedera fanguine meo fançirentur. Tacit.
Ann. 12. c. 65. Sancire pa&ta. Claudian, de B. Get. v. 573. hæc
mundo pacem victoria fancit. Gell. I. 20. c. 1. ad fin. Eam capitis
pœnam fanciendæ fidei gratia horrificam reddiderunt. Sil. I. i. v.
304. verba ocius acer Intorto fancit jaculo, figitque per arma Stan-
tem pro muro. Virg. 12. En. v. 200. Audiat hæc genitor, qui
foedera fulmine fancit. Ubi Servius: confirmat, fanéta effe facit :
quia cum fiunt fœdera, fi corufcatio fuerit, confirmantur. Nep. in
Attic. c. 19. extr. Quæ conjunctio neceffitudinem eorum fanxit, fa-
miliaritatem reddidit frequentiorem. Cic. 13. Phil. c. 5. sub fin. U-
trum igitur augurem populus R. libentius fanciet, Pompejum an
Antonium? Propert. l. 4. cl. 9. extr. de Hercule. quoniam manibus
purgatum fanxerat orbem Sic Sancum Tatii compofuere Cures
b. e. firmaverat pacaverat. Id. ibid. v. 19. ite boves, Arvaque
mugitu fancite boaria longo b. e. firmate his locis nomen fori
boarii. V. Boarius. Stat. 1. 3. filv. 3. in fin. Sancire alicui carmi-
b. e. perpetua dicare, ut ait Virg. 1. En. v. 77. Rurfus Stat.
11. Theb. v. 344. Non ego te contra Stygiis feralia fanxi Vota.
deis. T Alterum præteritum fancivi antiquum eft. Pompon. a-
pud Diomed. l. 1. pag. 368. Putsch. & apud Prifcian. 1. 10. pag.
904. Sancierat jus utile civitati . ¶ Servius loc. cit. fcribit, fan-
cire proprie effe fanctum aliquid, id eft confecratum facere, fufo
fanguine hoftiæ: & dictum sanctum, quafi fanguine confecratum.
SANCTE, religiofamente, piamente, fantamente, ayi'ws, d'Geßis, re-
ligiofe, augufte, pie, fecundum ea, quæ fancita funt legibus, infti-
tutis, & ritibus. Cic. 3.de nat. Deor. d. 21. Augufte fan&teque vene-
rari deos. lib. 1. c.20. sub fin. Pie fancteque colere deum. Plaut.
Rud. 4.7.8. Ifto pauper es, cum nimis fan&te pius. Id. Ciftell. 2.
3.
27. & Capt. 4. 2.112. & Terent. Hecyr. 2. 2. 26. Sancte jurare alicui.
Cic. l. 1. ad Q. Fr. ep. 2. c. 4. Te nunquam ulla in re dignum reprehen-
fione putaffem, cum te fanctiffime gereres, nifi inimicos multos
haberemus. Id. 5. Fam. ep. 8. a med. Meque ea quæ tibi promitto,
fanctiffime effe obfervaturum, diligentiffimeque effe facturum. Quin-
til. l. 1. c. 2. ( al. 3. ) Corrumpi mores in fcholis putant fed do-
mi
quoque . & funt multa ejus rei exempla, tam læfæ hercle,
quam confervatæ fanétiffime utrobique opinionis. Cic. pro Rofc. Com.
č. 2. a med. Adverfaria funt menftrua, tabulæ funt æternæ: hæc de-
lentur ftatim illæ fervantur fancte. Martial. I. 8. epigr. 1. Lauri-
geros domini, liber, intrature Penates, Difce verecundo fanctius o-
re loqui. Valer. Max. 1. 8. c. 15. n. 6. Q. Scævola Afiam tam fan-
&te & tam fortiter obtinuit, ut, &c. b. e. abftinenter, moderate
Plin. in Paneg. c. 87. Vos quoque, quos parens nofter familiariter
infpicere dignatur, fovete fancte judicium ejus, quod de vobis ha-
bet. b. e. diligenter, accurate, fcrupolosamente. & Val. Max. 1. 2.
c. 1. n. 5. Nulli tunc fubfeffores alienorum matrimoniorum oculi
metuebantur: fed pariter & videre fante, & afpici, mutuo pudore
cuftodiebantur. h. e. caste. Sic Quintil. decl. 3. c. 14. fub fin. Plura
pæne moribus, quam viribus vicimus, cum captive quoque fanéte
habebantur. Adde Curt. 1. 3. c. 12. a med. & Lactant. I. 6. c. 24.
a med. Sic Quintil. I. 8. c. 3. circa med. Ductare exercitus
& pa-
trare bellum, apud Salluftium ( V. Ducto ) dicta fancte, & anti-
que, ridentur a nobis, fi diis placet,
SANCTESCO, is, n. 3. fanétus fio, vel fum. Acc. apud Non. c. 2.
n. $76. Occulte noxitudo oblitteretur Pelopidarum, ac per nos
fan&efcat genus.
SANCTIFICATIO, onis, f. fantificazione, dyixox, actus fan&tifican-
di. Tertull. de exhortat. ad caftit. c. 1. & Sidon. 1. 8. ep. 14.
SANCTIFICATOR, oris, m. qui fan&tificat. Tertull. in Prax, c. 2.
Auguftin. 1. 10. Confeffion. c. 34. a med.

[ocr errors]
[ocr errors]

SANCHROMATON, i, n. dracontea, genus herbæ. Apul. de virtu-
tib. herb. cap. 14.
SANCIO, is, fanxi, olim fancivi, sur cii, fancitum, & fan&tum
a. 4. decretare, ordinare, ftabilire, ftanziare, supoquar, decerno
conftituo, fcifco. Proprium eft legislatorum & legum. Cic. 2. de
Fin. c. 31. circa med. Tam diligenter cavet & fancit, ut heredes
fui, &c. Id. pro Flacc. c. 28. Flaccus fanxit edi&to ne aurum ex
Afia exportari liceret. Id. ad Brut. ep. 5. a med. Nec, quo minus
id poftea liceret, ulla lex fanxit. Juftin. 1. 3. c. 2. ad fin. de Ly-
curgo. Nihil lege ulla in alios fanxit, cujus non ipfe primus in fe
documenta daret. Plin. l. 15. c. 19. a med. Cato cibaria ruris ope-
rariis, jufta ceu lege fanciens. prescrivendo. Cic. Attic. l. 10. ep. 1.
ente med. Solonis legem negligam, qui capite fanxit, fi qui in fe-
ditione non alterutrius partis fuiffet ordinò pena la vita. & lib. 3.
Offic. c. 13. Quid eft aliud, erranti viam non monftrare (quod A-
thenis exfecrationibus publicis fancitum eft) fi hoc non eft, &c?
Al. leg. fanétum eft. Id. 4. Verr. c. 5o. Agrigentini de fenatu cooptan-
do Scipionis leges antiquas habent: in quibus & eadem illa fan&ta
funt & hoc amplius, &c. Id. de Harufp. refp. c. 14. extr. Hoc
fi minus civili jure perfcriptum eft, lege tamen naturæ communi
"
jure gentium fancitum eft, ut, &c. Sueton. in Claud. c. 25. Omnes, SANCTIFICIUM, ii, n. sanctificatio, vel fan&tificationis locus. Ter-
qui exponerentur, liberos effe fanxit. Id. ibid. c. 11. Omnium fa-
tull. de refurr. carn. c. 47. ex D. Paulo ad Rom. 6. 19.
&torum dictorumque veniam & oblivionem in perpetuum fanxit.SANCTIFICO, as, a. 1. dyw, fan&tum facio, confecro, divinis
¶ Sancive legem, fcifcere, ftatuere, far una legge. Cic. pro Planc.
c. 18. Noli putare, legibus iftis , quas fenatus de ambitu fancire
voluerit id effe actum, ut fuffragatio tolleretur. Id. pro Dom. c.
30. ad fin. Majores de civitate & libertate ea jura fanxerunt, quæ
nec vis temporum, nec potentia magiftratuum labefa&tare poffit
Quintil. 1. 2. c. 13. Neque enim rogationibus, plebifve fcitis fan&ta
funt ifta præcepta. Cic. de Amic. c. 12. Hæc igitur lex in amicitia
fanciatur, ut neque rogemus res turpes, nec faciamus rogati
Sancire fcelus, pœna infli&a punire, punire. Cic. 2. de Leg. c.
9. ad fin. Inceftum pontifices fupremo fupplicio fanciunto. & lib.
3. c. 20. Noxiæ pœna par efto, ut in fuo vitio quifque plectatur,
vis capite, avaritia mul&a, honoris cupiditas ignominia fanciatur.
Id. pro Planc. c. 19. Noli maleficium putare effe gratiam: noli ob-
fervantiam fancire pœna. In lemmate cap. 4. l. 16. Gellii. In que
verba conceptum fuerit jusjurandum de furtis militaribus fanciendis.
Ipfe Gell. 1. 20. 1. 4 med. Injurias fa&tas quinque & viginti affibus
fanxerunt. b. e. 25. affium mul&a vindicarunt.

[ocr errors]
[ocr errors]

honoribus profequor. Tertull. de orat. c. 3. Prudent. in hymn, ante

cib. v. 15.

[ocr errors]

SANCTIFICUS, a, um fan&ificans. Juvenc. Presb. in præfat. I. 1.
in fin. Ergo age fanétificus adfit mihi carminis auctor. Spiritus.
SANCTILOQUUS, a, um, qui fan&te loquitur, ut Lucas fanetilo-
quus Prudent. in Apotheof. v. 1070. Sanetiloqui libri, Arator 1. 2.
in Alta Apoft. v. 730. Sanctiloquus propheta, Paulin. Nolan. carm.
23. Nat. 8. S. Felic. v. 228.
SANCTIMONIA, æ, f. fantità, fantimonia, dywτns, idem quod fan-
titas. Cic. pro Rabir. perduell. c. 10. ad fin. Viri fapientiffimi ac
fortiffimi cives qui mihi videntur ex hominum vita ad deorum
religionem & fanétimoniam demigraffe. b. e. deorum numero ad-
fcripti effe, & digni, qui religiofe & fan&te, tanquam dii colan-
tur. Id. pro Quint. c. 17. a med. Quid mihi, inquit, cum ifta fum-
ma fanctimonia, ac diligentia? viderint, inquit, ifta officia viri
boni. cap. 30. Habere domum claufam pudori, & fan&timonia.
Auct. ad Herenn. 1. 4. c. 33. Sanctimonia nuptiarum. Tacit. 3. Ann.
c. 69. extr. Torquata, prifcæ fanctimoniæ virgo.
SANCTIMONIĀLIS, is, f. Monaca, mulier fanctimoniæ & cultui Dei
addi&ta. Auguftin. 1. 2. Retract. c. 22. Ut nonnullas etiam fanéti-
moniales dejeciffe in nuptias diceretur. Adde epift. 169. T Adje-
Aive Impp. Valent. & Marcian. lib. 1. Cod. tit. 2. leg. 13. San&timo-
nialis mulier. Imp. Juftinian, ibid. tit. 3. leg. 56. San&imonialem
vitam vivere.

¶ Sancire pœ-
nam, lege pœnam ftatuere, imporre. Stat. Theb. 3. v. 244. ni me
veterum pœnas fancire malorum Gentibus & diros finitis punire
nepotes. Tacit. 1. Ann. c. 6. Sancire exfilium alicujus fenatufcon-
fulto.
T Sæpe eft firmare, confirmare, & quafi fan&tum face-
re, ftabilire, confermare, ratificare. Cic. 3. Agrar. c. 1. ad fin. Ge-
nus id agrorum certo capite legis impudentiffime confirmari atque
fanciri. Id. Attic. I. 14. ep. 21. Antonium circumire veteranos, ut
acta Cæfaris fancirent. Cef. l. 7. B. Gall. c. z. Et quoniam obfidi- SANCTIMONIALITER, ut fan&timonialem decet, fan&te. Imp. Ja-
2. !

Tom. IV.

D 2

ftin.

[ocr errors]

.

[ocr errors]

ftin, loc. cit, in voce praced. Reliquum vitæ tempus, fanctimonialiter degere. SANCTIO, onis, f. decreto, costituzione, sanzione, ftatuto, legge, 10Hoτnue, actus fanciendi, rogatio, lex. Eft qui docet proprie effe legem illam, quæ pœnam irrogat: quod non femper verum eft. Cic. pro Balb. c. 14. Sanctiones facrandæ funt aut genere ipfo, aut obteftatione & confecratione legis, aut pœnæ, cum caput ejus, qui contra facit, confecratur. cap. 16. Ille populus in fuperiori conditione caufaque ponitur, cujus majeftas foederis fanétione defenditur. Id. 6. Verr, c. penult. fub fin. Nifi vehementius homini minatus effem, nifi legum fanétionem, pœnamque recitaffem, tabularum mihi poteftas facta non effet. Auct, ad Herenn. l. 2. c. 10. Plus valet fauctio permiffione. h. e, lex quæ cogit, quam quæ permit tit. Liv. 1. 4. c. 51. Egerrime plebs ferebat, jacere tamdiu irritas fan&tiones, quæ de fuis commodis ferrentur, cum interim de fanguine ac fupplicio fuo latam legem confeftim exerceri. Papinian. Dig. lib. 48. tit. 19. leg, antepenult. Sanctio legum, quæ certam poenam irrogat iis, qui, &c.

[ocr errors]

:

[ocr errors]

SANCTITAS, atis, f. fantità, dyidans, docorns, qualitas illa, qua res venerabiles & inviolabiles funt. Salluft. in fragm. apud Serv. ad Georg. 4. v. 211. Se regibus devovent, & poft eos vitam refutant adeo illis ingenita eft fanctitas regii nominis. Caf. apud Sueton. in ejus vita, c. 6. Eft ergo in genere & fanctitas regum, qui plurimum inter homines pollent, & cærimonia deorum quorum ipfi in poteftate funt reges. Tacit. 3. Ann. c. 62. fub fin. Qui non modo templo fed duobus millibus paffuum eandem fan&titatem tribuerant. Quintil. I. 11. c. 3. ante med. Ipfam foris fanctitatem ludorum talarium licentia folvere. Maffur. Sabin, apud Gell. 1.4. c. 9. Religiofum eft, quod propter fanctitatem aliquam remotum ac fepofitum á nobis eft. TEft etiam fcientia colendorum deorum ut eft apud Cicer. I. 1. de nat. Deor. c. 41. in fin. ficut pietas eft juftitia adverfum deos. Id. ibid. c. 2. Quæ poteft effe pietas , quæ fanétitas, quæ religio? Hæc enim omnia pure ac cafte tribuenda deorum numini funt. Adde lib. 2. Offic. c. 3. a med. TẸt colendorum Manium. Cic. in Top. c. 23. in fin. Equitas tripartita dicitur effe una ad. fuperos, altera ad manes, tertia ad homines pertinere. Prima, pietas: fecunda, fanctitas: tertia juftitia aut æquitas nominatur. Id. 2. de Legib. c. 9. in fin. Manium jura fancta funto hos leto datos divos habento. Id. de Amic. c. 4. Plus apud me antiquorum auctoritas valet, qui mortuis tam religiofa jura tribuerunt. In hominibus eft probitas, innocentia morum, integritas, fanctimonia. Cic. Fam. 4. ep. 3. ante med. Omnes fic exiftimant, quafi lumen aliquod, exftin&tis ceteris, elucere fanétitatem, & pru dentiam, & dignitatem tuam. Plin. in Paneg. c. 3. extr. Deos non tam accuratis adorantium precibus, quam innocentia & fanctitate lætari. Nep. in Lyfand. c. ult. Ut ad Ephoros fibi teftimonium daret, quanta fanctitate bellum geffiffet. b. e. integritate, & abftinentia a crudelitate & avaritia. T Eft præcipue abftinentia a rébus venereis, caftitas, caftità. Plin. l. 1. ep. 12. Dolorem pedum abstinentia, fanctitate, quoad viridis ætas, vicit, & fregit. Tacit. 14. Ann. c. 60. Plures ( ancille) perftitere fanétitatem domina tueri. Flor. l. 2. c. 6. a med. Ad profligandam provinciam maxime profeciffe fingularem ducis fanctitatem: quippe qui captivos pueros puellafque præcipuæ pulcritudinis Barbaris reftituerit. Adde Plin. l. 4. ep. 11. a med. Huc pertinet illud Cicer. pro Cal. c. 13. a med. Petulanter facimus, fi matremfamilias, fecus quam matronarum fanctitas poftulat, nominamus. & Liv. l. 34. c. 6. ante med. Nobis quoque verendum fit, ne cum ea (lege) pudorem fanétitatemque feminarum abrogemus. & Vellej. 1. 2. c. 29. de Cn. Pomp. Vir innocentia eximius, fanctitate præcipuus. & Quintil. I. 2. c. 2. Ut teneriorés annos ab injuria fanctitas docentis cuftodiat. T In plur. numero Cic. poft redit. in Sen. c. 14. & lib. & cap. z. de nat. deor. Mecum deorum & hominum fanctitates omnes & religiones abfuerunt. Arnob. l. 6. pag. 199. Sigillaria ifta formare, adorare • pro diis ea fan&titatibus accumulare divinis h. e. cæremoniis & honoribus. SANCTITUDO, inis, f. fantità, ayıórns, idem quod fanctitas: excepto quod minoris eft ufus. Gell. l. 13. c. 3. Nihil quicquam intereft, fuavitudo dicas, an fuavitas; fanctitudo, an fanctitas. Acc. apud Non. c. 2. n. 805. Alia hic fanctitudo eft, aliud & nomen & numen Jovis. Turpil. ibid. Miferam terrent me omnia, maris fcopuli, fonitus, folitudo, fanctitudo Apollinis. Claud. Quadrigar. apud Gell. l. 17. c. 2. a med. Tanta fan&titudo fani ut nunquam quifquam violare fit aufus. Ubi Gell. San&itas quoque, & fanctimonia non minus Latine dicuntur: fed nefcio quid majoris dignitatis eft verbum, fanctitudo. Cic. in fragm. apud Non. loc. cit. San&titudo fepulturæ. Afran. ibid. Tuam majeftatem, & nominis matronæ fanctitudinem.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

SANCTOR, oris, m. legislatore, rouodéns, qui aliquam legem fancit. Tacit. 3. Ann. c. 26. in fin. Sed præcipuus Servius Tullus fan&tor legum fuit, queis etiam reges obtemperarent.. SANCTUARIUM, ii, n. fantuario, vzorov, facrarium, facer locus. Aggen. de limitib. pag. 61. Goef. Extra fanctuarium, profanum di&tum eft. T. Dicitur etiam de aliis rebus, ut de tabulis, aut libris, in quibus fan&ta referuntur. Hinc fanctuarium Principis, ideft libri & commentarii fecretiores Principis vel locus ipfe, & tabularium, in quo hujufmodi libri repofiti affervantur. Sicul. Flacc. ibid. pag. 16. Quod fiquis contradicat fanctuarium Cæfaris refpici folet. Omnium enim agrorum & diviforum, & affignatorum forfed & divifionem commentarius, & principatus in fan&uario habet. Qualefcumque enim formæ fuerint, fi ambigatur de earum fide, ad fanctuarium Principis revertendum erit. Plin. 1. 23. c. 8.1.

mas,

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

>

[ocr errors]
[ocr errors]

·

[ocr errors]

In fanctuariis Mithridatis maximi regis devicti Cn. Pompejus invenit in peculiari commentario ipfius manu compofitionem antidoti. SANCTUS, a, um, decretato, ftabilito, ordinato, xupades, decretus, fancitus, conftitutus: particip. a fancio. Liv. 1. 10. c. 9. Eodem anno M. Valerius conful de provocatione legem tulit, diligentius fanctam. Id. l. 30. c. 19. a med. Ne Servilio fraudi effet, quod tribunus plebis fuiffet, contra quam legibus fan&tum erat. Al. leg. utroque loco fancitum. al. factum. Plaut. Trin. 4. 3. 26. Ambitio jam more fancta eft, libera eft a legibus. ¶ Eft etiam adjectivum & dicitur de iis rebus, quæ fanétione feu lege firmata funt -& munita ne quis aut invadere, aut violare poffit. Ulpian. Dig, lib. 1. tit. 8. leg. 9. Proprie dicimus fancta nec › quæ nec facra profana funt, fed fanétione quadam confirmata: ut funt leges, quia fan&tione quadam fubnixæ funt. quod enim fanétione quadam fubnixum eft, id fan&tum eft etfi deo non fit confecratum. Cic. pro Rabir. perduell. c. 4. Caftam concionem, fan&tum campum inviolatum corpus civium R. integrum jus libertatis defendo fervari oportere. Id. 3. de Legib. c. 3. ad fin. Tribuni fancti funto. ¶ De Ærario fanétiore V. Erarium. T Etiam muri civitatis, & portæ fanétæ dicuntur a Cajo Dig. lib. x. tit. 8. leg. 1. & ab Hermoge niano lib. 43. tit. 6. leg. 2. quia legibus cautum eft, v. gr. ne cui afcendere, aut diruere, aut inhabitare liceat. Virg. Æn. 12. v. 648. Sancta ad vos anima , atque iftius infcia culpæ Defcendam. Ubi Servius, & Macrob. 1. & cap. 3. Saturn. Sancta, hoc eft incorrupta. neque enim facro aut religiofo anima Turni tenebatur. Hinc fanita quæcumque inviolate, integre, religiofe fervari oportet. Enn. apud Cicer. 1. Offic. c. 8. Nulla fancta focietas, nec fides regni eft. Liv. 1. 8. c. 37. Nec induciarum fancta fides. fuit. Cic. pro Quint. c. 6. a med. Ňullum eft officium tam fanctum atque folemne, quod non avaritia comminuere atque violare foleat. Id. pro Rofc. Amer. c. 38. Nullum effe officium nullum jus tam fanctum atque integrum, quod non ejus fcelus atque perfidia violarit & imminuerit. Id. pro Quint. c. 1. fub fin. Si apud hoc confilium 'ex opibus, non ex veritate caufa pendetur, nihil eft jam fanctum, neque fincerum in civitate. Id. pro Arch. c. 8. a med. Sit igitur, judices, fanctum apud vos, humaniffimos homines, hoc poetæ nomen, quod nulla unquam barbaria violavit. Id. Attic. l. 12. ep. 19. in fin. Me quidem id multo magis movet, quod mihi eft & fanctius, & antiquius. Nep. in Timoth. in fin. Sanctiora jura patriæ, quam hofpitii. Liv. 1. 23. c. 22. a med. Si quid unquam arcani fanctive ad filendum in curia fuerit, id omnium maxime tegendum, occulendum, oblivifcendum. Valer. Flacc. I. 5. v. 499. Sed me nuda fides, fanctique potentia, jufti Huc tulit. ¶ Sanctus dies, fancte colendus, celebrandus. Ho ràt. l. 4. od. 11. v. 17. dies Jure folemnis mihi fanctiorque Pæne natali proprio. Sulpicia inter carmina Tibulli I. 4. carm, 5. v. 1. Qui mihi te, Cerinthe, dies dedit dies dedit, hic mihi fan&tus, Atque inter feftos femper habendus erit. Illa etiam, quæ facra funt, ut ædes deorum; vel religiofa, ut fepulcra, fanita dicuntur: quia aut lege, aut inftituto majorum fancitum eft, ut ne quapiam re violentur. V. Religiofus. Hinc Trebat. apud Macrob, loc. cit. San&tum eft interdum idem, quod facrum, idemque quod religiofum interdum aliud, hoc eft nec facrum, nec religiofum. Virg. fanctum pro facro pofuit (ut Macrob. ibid. adfcribit) in illo En. 2. v. 686. & fantos reftinguere fontibus ignes. fcil. quia divinitus immiffi. & Æn. 6. v. 65. tuque o fanctiffima vates præfcia venturi. fcil. quia deo plena, & facerdos. Sic En. 11. v. 785. fancti cuftos Soractis Apollo. En. 3. v. 406. fancti ignes. b. e. quibus crematur victima. Tibull. 1. 1. el. 5. v. 18. Somnia ter fancta deveneranda mo·la. Cic. de Univ. c. 9. Lucifer deinde & fan&ta Mercurii ftella curfum habent folis celeritati parem Vertit Cic. verba Platon. in Tim. Εωσφόρον, καὶ τὸν ἱερὸν Ερμς λεγόμενον ( πλανήτην ) ἔθηκε &c. Itaque fan&tam facram Mercurio intelligit. nam epos nas eft facer alicui. T Sancti funt dii, & quæ ad illos pertinent. Virg. 3. Æn. v. 543. numina fancta precamur Palladis armifona. lib. 4. v. 576. fequimur te, fan&te deorum Quifquis es. Lucil. apud Non. c. 5. n. 22. Eumenidum fanctiffima Erinnys. Virg. Æn. 8. V. 131. fancta oracula divum. Ovid. 14. Met. v. 536. Sancta deum genitrix. & in fin. l. 3. fanctæ aræ. Gell. l. 1. c. 21. Sanctiffimum jusjurandum. T Multæ funt Infcriptiones apud Gruter. ut pag. 46. n. 7. pag. 48. n. 1. 2. & 11. pag. 49. n. 1. & pag. 1070. n. 6. item apud Reinef. class. 1. n. 64. &c. Gudium, & Muratorium, in quibus Hercules fanctus, & fan&tiffimus cognominatur. Sic Propers. 1. 4. el. 9. v. 71. Sancte pater falve, cui jam favet afpera Juno San&te, velis libro dexter ineffe meo. V. Sancus. Sanctos dixere etiam Imperatores R. tanquam diis proximos, imo tanquam deos. Sic appellat Vefpafianum, addito patris nomine, Valer. Flacc. 1. 1. v. 11. & Auguftum Ovid. 2. Faft. v. 126. Item Manes. V. dieta in Sanctitas. Virg. 5. Æn. v. 8o. Salve, fancte parens, iterum falvete recepti Nequidquam cineres. Cic. Phil. 14. c. 12. A&tum igitur præclare vobifcum fortiffimi dum vixiftis, nunc vero etiam fanctiffimi milites. Adde Valer. Flacc. l. 6. v. 288. & Tibull. 1. 2. cl. 7. v. 13. T Cum dicitur de hominibus, fignificat integrum, bonum, probatis moribus, innocentem, juftum atque adeo dignum qui obfervetur ab omnibus, violetur a nemine, fanto, no, ayos. Cic. pro Rofc. Com. c. 15. Viri ordine fenatores, ætate grandes natu, natura fancti & religiofi. Id. 7. Verr. c. 19. Vir in publicis religionibus foederum fan&tus & diligens. Id. pro Flacc. c. 29.a med. Homines frugaliffimi, fan&tiffimi. Sallust. in fragm. apud Macrob. 1. 2. Saturn. c. 9. Veteres & fan&ti viri. Cic. 1. de Orat. c. 53. Cum effet ille vir exemplum innocentiæ, cumque illo nemo neque integrior effet in civitate, neque fanétior. Val. Max. 1. & cap. 2, n. 8. Sanctas manus habere. e. integras ab avaritia, &

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

accipiendis muneribus. Gell. I. 2. c. 29. fub fin. San&tiores libri philofophorum. & lib. 1. c. 2. a med. Sanctiffimæ difciplina Stoicorum nomen ementiri. Virg. 1. En. v. 430. Jura, magiftratufque legunt, fanctumque fenatum. b. e. ex probatis & fanctis viris conftantem atque adeo venerabilem. Unde & fan&tiffimus ordo dicitur, ut Servius monet. Liv. 1. 30. c. 16. Ad pacem petendam mittunt triginta feniorum principes. id erat fan&tius apud illos confilium. Sæpe ad caftitatem refertur. Horat. I. 1. od. 2. v. 27. Virgines fanctæ. Virg. 11. Æn. v. 158. fanctiffima conjux. Phædr. 1. 3. fab. 10. v. 30. fancta uxor Supra verf. 14. caftam mulierem dixerat.. Adde Valer. Flacc. l. 2. v. 345. Sic Tibull. I. 1. el. 3. v. 83. fanctique pudoris Affideat cuftos fedula femper anus Cic. 3. de Fin. c. 20. a med. Ne amores quidem fanctos a fapiente alienos effe arbitrantur. Al. leg. caftos Juvenal, fat. 10. v. 298. fancti mores Quintil. l. 1. c. 2. ( al. 3. ) San&tiffimus præceptor. ¶ Tranf late Quintil. . 10. c. 1. med. Inveni, qui Calvum præferrent omnibus inveni qui Ciceroni crederent, eum nimia contra fe calumnia verum fanguinem perdidiffe. fed eft & fan&ta, & gravis oratio, & caftigata, & frequenter vehemens quoque. h. e. pura, integra, incorrupta. Gell. eodem fenfu dixit 1. 19. c. 8. Caftiffimus fermo. lib. 17. c. 2. Cafte pureque lingua Latina uti. SANCUS, ci, m. nomen Herculis, Sabina lingua: de quo Propert. in fin. el. 9. 1.4. Nunc quoniam manibus purgatum fanxerat orbem Sic Sancum Tatii compofuere Cures. & Ovid. 6. Faft. v. 213. Quærebam, Nonas Sanco, Fidione referrem, An tibi, Semo pater: tum mihi Sancus ait: Cuicumque ex illis dederis, ego munus habebo. Nomina trina fero: fic voluere Cures. Hunc igitur veteres donarunt æde Sabini, Inque Quirinali conftituere jugo. Sil. I. 8. v. 422. & læti pars Sancum voce canebant, Auctorem gentis: pars laudes ore ferebant, Sabe, tuas, qui de proprio cognomine primus Dixifti populos magna ditione Sabinos. Feft. in Predia. In æde Sanci, qui Deus Fidius vocatur Id. in Propter. Propter viam fit facrificium quod eft proficifcendi gratia, Herculi, aut Sanco, qui fcilicet idem eft deus. Varr. 1. 4. de L. L. c. 10. circa med. Elius Gallus, Dius Fidius, dicebat Dijovis filius, ut Græci Adoxspov Caftorem: & putabant hunc effe Sancum ab Sabina lingua, & Herculem ab Græca. Liv. 1. 8. c. 20. Bona Semoni Sanco cenfuerunt confecranda. Id. c. 1. 1. 32. Veliterni de cælo tacta Apollinis, & Sanci ædes. TOmnibus his locis al. leg. Sangus, aut Sanctus: fed Sancus eft in lapidibus litteratis apud Gruter. pag. 96. n. 6. Sancto Sanco Semoni Deo Fidio facrum Decuria facerdotum, &c. & num. 5. Semoni Sanco Deo Fidio facrum Sex. Pompejus &c. Adde num. 7. & apud Gud. pag. 59. n. 6. 7. 8. & 9. Alium ab Hercule fuiffe fi quis putet, nitetur fortaffe teftimonio Auguftini de civ. Dei l. 18. c. 19. docentis, Sancum fuiffe primum Sabinorum regem, & ab his relatum in deos: quod & Lactant. innuere videtur l. 1. c. 15. ante med. Hercules autem Sabinorum rex fuiffe non legitur. SANDALIARIS, re, fandaliarius. Ver. Lap. apud Gruter. pag. 621. n. 3. D. M. M. Afranii Heliodori magiftri vici Sandaliaris. SANDALIARYUS, a, um, ad fandalia pertinens. Vicus Sandaliarius Roma in regione quarta, vel nomen dedit, vel acceptum retulit Apollini Sandaliario, cujus ibi fuit fignum cum fandaliis. Sueton. in Aug. c. 57. Deorum fimulacra mercatus, vicatim dedicabat, ut Apollinem Sandaliarium, & Jovem Tragadum. Infcript. apud Gruter. pag. 79. n. 5. Cn. Pompejus Cn. L. Nicephor. Mag. vici Sandaliarii Reg. III. Gell. I. 18. c. 4. In Sandaliario forte apud librarios fuimus.

[ocr errors]

SANDALIGERULUS a um. Sandaligerule, ancillæ fandalia hera gerentes, & fubminiftrantes. Plaut. Trin. 2. 1. 22. Vestispicæ, flabelliferæ, fandaligerula.

SANDĂLIS, idis, f. odenis, genus palmæ fructum ferens foleæ, aut fandalii fimilem. Plin. l. 13. c. 4. a med. Quarta au&toritas fandalidum, a fimilitudine appellatarum.

[ocr errors]

SANDALIUM, ii, n. fandàlo, pianella, ourdantov, genus calceamenti muliebris altioris, elegantis interdum etiam aurei, anfulis poft talos adftri&ti. Turpil. apud Non. c. 5. n. 24. Sandalio innixa digitis primoribus. Albinovan. el. 2. v. 65. Argentata tuos etiam fandalia talos Vinxerunt certe: nec, puto, Bacche, negas. Terent. Eun. 5. 8. 4. Utinam tibi commitigari videam fandalio caput. Simile eft illud Perf. fat. 5. v. 169. folea puer objurgabere rubra. Juvenal. fat. 6. v. 611. Et folea pulfare nates. In vet. lap. apud Murator. pag. 929. n. 1. habetur Verania ferva a fandaliis. Adde alium apud Gud. pag. 199. n. 1. Unde patet fuiffe inter officia domus Augufta. In alio ibid. legitur pag. 200. n. 5. Livia Alope Livia Aug. fer. a cur. fandal. ¶ Sunt qui docent, fecundam fyllabam femper brevem effe, & vel male ab Albinov. produci, vel aliter ibi effe legendum. SANDALUM, i, n. genus farris. Plin. l. 18. c. 7. ante med. Galliæ quoque fuum genus farris dedere, quod illic bracem vocant, apud nos fandalum nitidiffimi grani. Et alia differentia eft, quod fere quaternis libris plus reddit panis, quam far aliud. Harduin. in MSS. legit fandalam.

[ocr errors]

SANDAPILA, læ, f. cataletto, bara, vexpopopeor, loculus ligneus, in quo non nobilium, fed plebejorum, & damnatorum cadavera efferebantur, ut Fulgent. Planciad. de prifco ferm. interpretatur. Vilem arcam Horat. . 1. fat. 8. v. 9. Orcinianam fpondam Martial. l. 10. epigr. 5. appellat. Id. I. 8. epigr. 75. tollitur alte Grandis in angu fta farcina fandapila. Suet. in Domit. c. 17. ad fin. Cadaver ejus populari fandapila per vefpillones exportatum. Juvenal. fat. 8. v. 175. Inter carnifices, & fabros fandapilarum. Adde Martial. 1. 2. epigr. 81. & lib. 9. epigr. 3.

SANDAPILARIUS, ii, m. beccamorti, vexpoddans, qui fandapilam fert,

vefpillo. Sidon. . z. ep. B. Vefpillonum, fandapilariorumque mini

fteria.

SANDARACA, Sandaracha, ae, f. fandaraca, ourdupaæn, & cœrdex, genus coloris rubri, duplicis generis, foffilis, & factitii Foffilis invenitur in aurariis & argentariis metallis., eo melior, quo magis rufa, quoque magis virus redolens, ac pura friabilifque: habetque varios ufus in medicina, quos recenfet Plin. fub fin. l. 34. qui lib. 35. c. 6. ex Juba tradit, nafci etiam in Topazo infula rubri maris. Factitia ( quam adulterinam ibid. vocat) fit ex ceruffa in fornace cocta: cujus color debet effe flammeus, pretiumque habet in libras affes quinos. Vitruv. l. 7. c. 12. Ceruffa cum in fornace coquitur, mutato colore ad ignis incendium efficitur fandaracha ./ Id autem, incendio fato, ex cafu didicerunt homines: & ea multo meliorem ufum præftat, quam quæ de metallis per fe nata foditur. Hæc Vitruv. TApud Feft. dicitur effe genus coloris, quod Græci fandycem appellant. V. Sandyx. T Eft etiam nomen cujufdam fucci, quo apes vefcuntur ante confectum mel. V. Erythace. SANDARACĀTUS, vel Sandarachatus, a, um, σæ›dæрxxwтos, cui fandaraca admixta eft. Plin. 1. 35. c. 15. Item lentes tollit cum fquamis æris, aceto fandaracato. SANDARACINUS, vel Sandarachinus, a, um συνδαράχινος, colorem fandaracæ habens. Nev. apud Feft. Merula fandaracino colore. h. e. luteo. Hunc enim colorem habet os merula. Nempe fandaraca qui dem rubet ipfa, fed luteo colore tingit.

SANDARESUS, i, f. gemma in India nafcens, loco ejufdem nominis: item in Arabia meridionali, colore igneo aureis intus guttis interftin&to. Plin. l. 37. c. 7.

[ocr errors]
[ocr errors]

SANDICINUS. V. in voce fequenti. SANDIX, icis, & Sandyx, ycis, m. & f. oxidit, & í,duž, genus rubri coloris factitii, & quod inter viliora enumerat Plin. l. 35. c. 6. fub init. fcil. cum ochra ceruffa usta fandaracha, Syrico atramento ibid. circa med. docet, fi fandaracha torreatur, æqua parte rubrica admixta, fandicem fieri: quamquam animadverto, inquit, Virgilium exiftimaffe, herbam id effe illo verfu (Eclog. 4. v.. 45. Sponte fua fandix pafcentes veftiet agnos. Pretium in libras dimidium ejus, quod fandaraca. nec funt alii colores majoris ponderis. Id. ibid. poft med. Pingentes fandice fublita, mox ovo inducentes purpuriffum, fulgorem minii faciunt. Propert. I. 2. el. 19. in fin. Illaque plebejo, vel fit fandicis ami&tu. h. e. toga, vel pallio induta fit , quarum color eft lane alba nativus ad fufcum accedens, & pauperiorum, vel fandice tinctus, qui eft color rufus, pu niceus, purpureus, coccinus, & ditiorum. T Penultimam in obliquis corripuit Grat. in Cyneg. v. 86. Interdum Libyco fucantur fandyce pinna. Quod fcribit Plin. Virgilium exiftimaffe effe herbam, non ita intelligendum eft, quod agni fandice pafti fint, fed quod pafcentes lanam induturi fint colore fandicis, five ea fit planta, five pigmentum. Servius herbam effe docet, ex qua, inquit fandicinus tingitur color. Hefych. utrumque fignificare docet his verbis: Σάνδυξ δένδρον θαυνώδες, δ τὸ ἄνθος χροον ἔχει κόκκῳ ἐμφερῆ ὡς Σωσίβιος, ἢ φάρμακον ιατρικών, * κιβωτός. Quod vero Virgil. herbæ colorem intellexerit illud præcipue argumento eft, quod pigmentis utuntur pictores, nunquam vero lana infectores, fed plantarum fuccis, ut adnotavit Salmaf. ad illud Vopifci in Aurelian. c. 29. Dicitur enim fandyx Indica talem purpuram facere. Plura de fandyce Id. in Solin. p. m. 1152.

SANE, fanamente, vyrus, faniter, more corum qui corpore & mente fani funt. Plaut. Curcul. 1.3. 20. Bonum eft, pauxillum amare fane: infane, non bonum eft. Id. Amph. 1. 1. 292. Sane fapio, & fentio. Horat. 1. 2. od. 7. in fin. non ego fanius bacchabor Edonis. Senec. 1. 5. controverf. 34. ad fin. Haterius dixit fanius. Supra dixerat: Dorion furiofe dixit. ¶ Sane farteque audire, videreque apud Feft. in Sarte, locutio ex Auguralibus fumpta, b. e. integre, & more eorum qui fani funt, & fenfu aurium & oculorum bene valent. Sæpiffime eft certe, quidem, profecto, vere, affirmandi particula, certamente, per verità, di vero, mivro. Phedr. 1. 4. fab. 23. v. 10. Eft gloriofus fane convictus déum. Varr. 3. R. R. c. 16. ante med. Agellus non fane major jugero uno. Cic. Attic. 14 ep. 7. Alia quædam fane peffima. Id. pro Quint. c. 3. a med. Erat ei pecuaria res ampla & ruftica fane bene culta. Id. Fam. 3. ep. 5. extr. Sane vellem, potuiffet obfequi voluntati tuæ. T In conceffionibus. Id. 4. Acad. c. 32. fub fin. Hæc fi vobis non probamus, fint falfa fane invidiofa certe non funt. Id. pro Sext. c. 54. Sit hoc fane leve. Id. de provinc. conful. c. 7. Sed fruatur fane hoc folatio. Adde Salluft. in Catil. c. 55. In refponfionibus. Terent. Eun.

2. 3. 69. Estne, ut fertur, forma? Par. Tane. Varr. 1. 1. R. R. c. 2. Vultis interea, vetus proverbium ufurpemus? fane, inquit Agrius. ¶ Sane quam, certe multum, valde quidem, admodum quam. Cic. 2. de Legib. c. 10. Conclufa quidem eft a te tam magna lex fane quam brevi. Id. Q. Fr. 1. 2. ep. 6. a med. Nam quod de Pompejo Caninius agit, fane quam refrixit. Brut. ad Cicer. . 11. Fam. ep. 13. med. Sane quam fum gavifus. Sulpic. ad eund. 1.4. ep. 5. Sane quam, pro eo ac debui, graviter molefteque tuli. ¶ Cum a liis particulis affirmantibus. Cic. 2. de legib. c. 4. Sane quidem hercule & eft ifta recta docendi via. Terent. Andr. 1. 4. 2. Sane pol illa temulenta eft mulier. Cum imperativis. Terent. Heaut. 3.

3. 26. Sy. Abi deambulatum. Cli. deambulatum? quo? Sy. Vah quafi defit locus! Abi fane iftac, iftorfum, quovis. va in ogni modo: sì, vattene. & 4. 7. 4. Quid ftas, lapis? quin accipis? Cli.cedo fane via, dà qua: sì dammi. & Adelph. 4. 2. 48. I fane. T Servit ironia. Phædr. l. 3. fab. 15. v. 12. Beneficium magnum fane natali dedit, Ut exfpe&tarem lanium in horas fingulas. Nero apud Sueton.

« НазадПродовжити »