Зображення сторінки
PDF
ePub
[merged small][ocr errors]

II. Qua refertur etiam ad actionem et significat qua ratione, quo modo; in qual modo. Virg. 1. Aen. 680. Qua facere id possis, nostram nunc accipe mentem. Alii leg. quo, teste Pierio. Cic. 6. Phil. 3. Ante praedico, M. Antonium delectus, qua possit, habiturum. Ovid. 2. Pont. 4. 33. Constantique fide veterem tutare sodalem, Qua licet, et quantum non onerosus ero. Virg. 11. Aen. 292. coëant in foedera dextrae, Qua datur. Adde Ter. Adelph. 4. 5. 56. 6) Item in quantum, quatenus; in quanto. Liv. 39. 48. extr. Statui non ultra attingere externa, nisi qua Romanis cohaerent rebus. Quintil. 4. 1. ante med. Aut assumere in causam naturas eorum, qua competent, aut mitigare, qua repugnabunt, oportebit. Paul. Dig. 55. 2. 63. In praesentia non qua filius alicuius, sed qua homo aestimatur. Ita Torrentin. Alii leg. quasi. Sic Novatian. De Trinit. 11. Nam quomodo est, qua homo, ex Abraham; sic est etiam, qua Deus, ante ipsum Abraham. Et quomodo, qua homo, filius David, ita Dominus David, qua Deus, nuncupatus est. 7) In illo Colum. 11. 2. circa med. His diebus messis conficitur, et intra triginta dies, qua desecta est, etc. Iensoniana editio habet quam quod planius et exploratius est. - 8) Denique

[ocr errors]
[ocr errors]

III. Qua sensu partitivo saepe geminatur et significat qua parte, vel partim, vel cum tum. Cic. 3. Q. Fr. 1. 2. ad fin. Ita omnia convestit hedera, qua basim villae, qua intercolumnia ambulationis; parte etc. parte etc. vel qui etc. quivi etc. Plin. 6. ep. 33. Ex superiore basilicae parte qua feminae, qua viri, et audiendi et visendi studio imminebant; qua uomini, là donne. Cic. 2. Att. 19. Nam gladiatoribus, qua dominus, qua advocati sibilis conscissi. Et 15. ibid. 18. Intelligo, te distentissimum esse, qua de Buthrotiis, qua de Bruto. Et 9. ibid. 12. Quam expedita tua consilia, quam evigilata tuis cogitationibus, qua itineris, qua navigationis, qua congressus sermonisque cum Caesare! Liv. 2. 35. Usi sunt qua suis quisque, qua totius ordinis viribus. Plin. Paneg. 33. Satisfactum qua civium, qua sociorum utilitatibus. Plaut. Trin. 4. 3. 37. Mores rapere properant qua sacrum, qua publicum. Id. Mil. 4. 3. 20. Qui consectare qua mares, qua feminas. Et 4. 9. 15. Quem omnes oderunt qua viri, qua mulieres. Front. 2. ad M. Aur. 1. Vale et me, obsecro, omnimodo ames, qua ioco, qua serio. Liv. 2. 25. Nihil movebant, qua consules, qua exercitum increpando. - Apul. 9. Met. 40. Et statim qua pugnis, qua cubitis, qua morsibus, etiam de via lapide correpto totam faciem manusque eius et latera converberat. Adde Tertull. Anim. 9., ubi quidam legunt quam pro qua. QUAAD et QUA AD divisim. V. QUOAD.

QUACTUM, i, m. Nomen proprie adiect. per syncopen a coactus factum et absolute adhibitum de re coagulata, sive ea quae coagulum sit. Isid. 20. Orig. 2. 35. Quactum, quasi coactum, et quasi coagulatum. Accepta enim secum alia specie coagulat.

QUÂCUMQUE. Adverb. ex qua et cumque, sive quum et que . b) Dividitur aliquando per tmesin, ut apud Lucret. 1. 507. et Virg. 11. Aen. 762. V. loca infra §. 1. et 2. e) De loco Sall. Iug. 46. circa fin., ubi pro quocumque quidam legere malunt quacumque, disputat Dietsch ad h. 1.

[ocr errors]

QUACUMQUE proprie adverbium est motus per locum et significat per quamcumque viam, locum, partem; per qualunque parte. Cic. 3. Verr. 16. in fin. Quacumque iter fecit, eiusmodi fuit, etc. Id. 5. Fin. 2. Quacumque ingredimur, in aliquam historiam vestigium ponimus. Virg. 14. Aen. 762. Qua se cumque ferox medio tulit agmine virgo: tmesis. Naev. apud Non. 192. 29. Merc. Liberi, quacumque incedunt, omnes arvas opterunt. Poëta in Anthol. Lat. n. 1134. Meyer. Qua tu cumque moves os, etc. 2) Est etiam ubicumque; dovunque. Lucret. 1. 507. Nam quacumque vacat spatium, quod inane vocamus, Corpus ea non est: qua porro cumque tenet se Corpus, ea vacuum nequaquam constat inane; tmesis. Liv. 24. 2. sub fin. Quacumque custodiant plebis homines, ea patere aditum. Plin. 4.18. 14. Romani omnia haec maria duobus nominibus appellant: Macedonicum, quacumque Macedoniam, aut Thraciam attingit: Graeciense, qua Graeciam alluit. Adde 17. 18. 2. 3) Deinde

[blocks in formation]

tem, aliquantum; fino a un certo segno, alquanto. Horat. loc. supra allato §. b. 2) Translate est aliquatenus; in qualche modo, in parte. Plin. 15. 35. 2. Citreis odor acerrimus, sapor asperrimus: quadantenus et cotoneis. Id. 24. 76. 1. Alterum rhamni genus est silvestre, nigrius et quadantenus rubens. Id. 37. 1. 2. Quae fuerit origo gemmarum, diximus quadantenus in mentione auri anulorumque. Adde Gell. 17. 21.

QUADANTENUS. V. voc. praeced. §. a.

QUADO. V. QUANDO §. c.

[ocr errors]

QUADRĂ, ae, f. Nomen proprie adiect. a quadrus, absolute positum pro re quadra. b) Scribitur et codra eadem ratione qua codrans pro quadrans: quae vocabula Graeci recentiores a Latinis sunt mutuati; xópa et zodpάvīns, quarum prior (quae legitur in Gloss. Gr. Lat. Koopa; codra, quadra) in Lexicis Graecis desideratur. - Porro QUADRA proprie dicitur res quaelibet quadrata figura; un quadrato. Festus in Romanam p. 262. Müll. Qui locus gradibus in quadram formatus est. 2) Praecipue sic dicitur mensa, in qua cibi apponuntur: quia olim forma quadrata fuit: itemque disci, supra quos carnes et dapes scindebantur, vel scisse apponebantur in mensa. Varr. 5. LL. 25. Mensam escariam sibillam appellabant: ca erat quadrata, ut etiam nunc in castris est. Virg. 7. Aen. 114. Et violare manu malisque audacibus orbem Fatalis crusti, patulis nec parcere quadris: Heus etiam mensas consumimus? etc. mensas appellaverat etiam 3. ibid. 257. et 594.; intelligit autem mensas paniceas, seu adorea liba; h. e. latas placentas ex farre, quas per herbam subiecerant epulis, ut ibid. 109. loquitur. 3) Hinc translate aliena vivere quadra est alienis opibus vivere; vivere a spese altrui: et dicitur imprimis de parasitis, qui aliorum mensas sordide sectantur, cocnasque foris assidue captant. Iuvenal. 5. 2. Si te propositi nondum pudet, atque cadem est mens, Ut bona summa putes aliena vivere quadra, etc. Cf. etiam §. 6. infra. 4) Speciatim in architectura quadra dicitur plinthus; zoccolo, dado. Vitruv. 3. 3. Uti quadrae, spinae, trunci, coronae, lysis, ad ipsum stylobatam conveniant. V. Philand. et Barbar. ad h. 1. −5) Item singulae partes, quae plinthum dividunt, parvi plinthi sive reguli. Id. ibid. paulo post. Una pars sit interior torus, altera pars cum suis quadris, scotia; h. e. cum suis regulis, quibus scotia clauditur, ut Bald. in Lex. interpretatur. Id. 10. 2. In quadris tignorum posterioribus figuntur chelonia; nei piani posteriori dei travi; tigna enim ad quadratum sunt dolata. — 6) Deinde

[ocr errors]

II. Quadra significat quartam partem alicuius rei. Virg., seu, ut alii volunt, Septim. Sever. Moret. 47. lamque subactum Format opus palmisque suum dilatat in orbem, Et notat impressis aequo discrimine quadris; Infert inde foco. Ex his patet, non formam panis fuisse quadratam, cum rotunda fuerit; sed ipsum panem quadrifida incisione decussatum, postea in quattuor partes dividendum, quarum unaquaeque quadra dicebatur, non quod quadratam figuram referret, sed quod quarta pars panis totius esset. Hinc Hesiod. ipy. xai hμ. 442. Αρτον δειπνήσας τετράτρυφον, ὀκτάβλωμον: panem coenatus quadrifidum, octo bucellarum. Huc spectare potest illud Capell. 8. §. 825. Qui quidem alium ab ortu circulum decussantes in quattuor quadras mundi ambitum discreverunt. - 7) Universim autem quadra dicitur frustum, fragmentum cuiusque rei; pezzo, tocco. Horat. 1. Ep. 17. 49. Et mihi dividuo findetur munere quadra. Martial. 9. 92. Secta plurima quadra de placenta. Adde 3. 77. et 6. 75. Id. 12. 32. quadra casei Tolosatis. Senec. 4. Benef. 29. Quadra panis.

Nota. Vox quadra aliter etiam exponitur in Glossis antiquis, ut ex Graeca voce correspondente argui potest. Sic Gloss. Gr. Lat. p. 117. Vulc. Tónos; quadra. Item Gloss. vet. p. 339. ibid. Beópos; quadra. Et Onom. Lat. Gr. Quadra; nivağ. Vulcanius tamen adnotat pro Toño; legendum esse róμos, ut sectio sit, adducto Virg. loc. ex Moreto. Et pro ẞpwμos (sic), fàãμos; quod accipit de pane in quadras dissecto.

QUADRĀGENĀRIUS, a, um. Adiect. a quadrageni; qui in se continet quadraginta; quadragenario. Vulg. Interpr. Deut. 25. 3. Quadragenarius numerus. Cf. voc. seq. §. 3. — 2) Quadragenaria fistula apud Vitruv. 8. 7. et Frontin. Aquaed. 50. et 65. in aquaeductibus est, quae habet areae; idest luminis in rotundum coacti, digitos quadraginta. Meminit etiam Vitruv. 8.7.—3) Dolium quadragenarium apud Caton. RR. 105. fortasse est quadraginta congiorum. 4) Deinde, absolute de personis,

II. Quadragenarius dicitur qui quadraginta annorum est. Senec. Ep. 25. Quadragenarius pupillus. Arnob. 2. p. 60. Quadragenarium istum ad te voca. Vulg. Interp. Gen. 26. 34. Esau vero quadragenarius duxit uxores, etc. Adde Hieronym. in Euseb. Chron. Exord. 4. QUADRĀGENĪ, ac, a. Adiect. numerale distributivum a quadraginta. - Quadragenúm pro quadragenorum in genit. plur. etiam adhibetur, ut infra videbis. -Est idem ac quadraginta; quaranta. Cic. 3. Verr. 56. Columnae singulae sestertiis quadragenis millibus locatae. Liv. 1. 43. Octoginta confecit centurias, quadragenas seniorum ac iuniorum.

- 2) Po

Plin. 56. 14. 3. Obelisci quattuor quadragenûm octonům cubitorum longitudine; quarantotto per uno. Et 17. 35. 39. Intervallum iustum arborum, si aretur solum, quadrageni pedes in terga frontemque; quaranta per parte. Colum. 12. 20. a med. Ex hac compositione quantum in sextarios musti quadragenos octonos adiiciendum sit, incertum est; in ogni quarantotto sestarii. Plin. 56. 19. 2. Pyramides complures quadragenarum ulnarum. - Absolute Frontin. De Aquaed. 51. Fistula quadragenûm quinùm. Cf. voc. praeced. §. 2. nitur et pro cardinali quadraginta; quaranta. Liv. 58. 38. ad fin. Obsides annorum quinùm quadragenùm. Colum. 5. 2. Centies vicies duceni quadrageni fiunt viginti octo millia et octingenti; h. c. numerus bis centum quadraginta multiplicatus per centum viginti efficit summam 28,800. Auct. Epit. Iliad. 185. Bisque quadragenas onerarunt milite puppes. Id. ibid. 202. Hi quadragenas omnes duxere carinas. −3) Quadragenus, a, um, in sing. num. ponitur pro quadragesimus. Plin. 17. 35. 47. Traduces Gallica cultura bini utrimque lateribus, si pars quadrageno distet spatio: quaterni, si viceno, inter se obvii mi4) Absolute, substantivorum more,

scentur.

QUADRAGENAE, ārum, f. (subaudi plagae). Sunt quadraginta plagae. Vulg. Interpr. 2. Cor. 11. 24. A ludaeis quinquies quadragenas, una minus, accepi; h. e. quinque vicibus flagellatus fui plagis XXXIX., praeceptum enim erat ludaeis (Deut. 25. 3.), ut quadragenarium numerum non excederent, ne foede quis laceraretur; itaque ii intra hunc numerum in plagis infligendis se continebant, ut religiosos se ostenderent.

[ocr errors][merged small]

QUADRAGENSĬMĂ, ae, et

QUADRAGENSIMUS, a, um. V. QUADRAGESIMUS init. et §. 1. et 3. QUADRAGENSUMA, ae. in fin. et seqq.

QUADRĀGENUS, a, um. V. QUADRAGENI §. 3.

QUADRAGESIMĂ, ae, f. V. QUADBAGESIMUS §. 2. et seqq.

QUADRAGESIMĀLIS, le. Adiect. a quadragesima; ad quadragesimam pertinens. Sacrament. Gelas. 1. 18. Sacrificium, Domine, quadragesimalis initii solemniter immolamus. Et paulo supra. Quadragesimale sacramentum. Adde Isid. Reg. Monach. 9.

QUADRAGESIMUS et Quadragensimus (¿pyxïzõ; quadragensumus. V. infra §. 3. in fin.), a, um. Adiect. a quadraginta; qui post triginta novem proxime sequitur; quarantesimo. Varr. apud Gell. 3. 10. Nono et quadragesimo die totus homo in utero absolvitur. Cato, RR. 23. Partem quadragesimam addito defruti in culeum. Vulg. Interpr. 1. Mat. 1. 21. In centesimo et quadragesimo tertio anno. — Monum. Ancyran. II. 3. Lustrum post annum alterum et quadragensimum feci. 2) Absolute, substantivorum more,

[ocr errors]

QUADRAGESIMA, ae, f. Est quadragesima pars alicuius rei ; la quarantesima parte. Suet. Cat. 40. Pro litibus atque iudiciis exigebatur quadragesima summae, de qua litigaretur. 3) Item de vectigali, quo quadragesima pars pendebatur in mercium reportatione. Tacit. 15. Ann. 51. Manet tamen abolitio quadragesimae, quinquagesimaeque, et quae alia exactionibus illicitis nomina publicani invenerunt. Suet. Vesp. 4. Publicum quadragesimae in Asia egit. V. PUBLICUS §. 13. Quintil. Declam. 359. in lemmate. Practer instrumenta itineris, omnes res quadragesimam publicano debeant. Inser. apud Maff. Mus. Ver. 462. 2. C. Atius Alcimus Felicianus proc. quadrag. Galliarum. Alia apud Henzen, Suppl. Orelli, n. 5550. C. Furio Sabinio Aquilae Temesitheo Proc. prov. Lugud. (sic) et Aquit., proc. prov. Asiae, ibi vice XX. et XXXX. itemque vice procos. . . ibi vice proc. XXXX.; h. e. vice procuratoris quadragesimae. Alia apud Promis, Stor. di Torino, p. 286. n. 111. a. Pudens soc. publ. XL. ser.; h. e. sociorum publici quadragesimae servus. Adde alias, ibid. p. 287. et 288. - Numus Galbae Imp. apud Eckhel, D. N. V. T. 6. p. 296. Quadragensuma remissa; h. e.; levata la gabella della quarantesima. In aliis vero Numis apud Eund. ibid. legitur: Quadragens. remissa, vel XXXX. remissa, vel R. ΧΧΧΧ. 4) Speciatim, apud Scriptores Ecclesiasticos,

11. Quadragesima appellatur hebdomada, a qua initium sumit solemne ieiunium quadraginta dierum ante Pascha Christianis usitatum; itemque ipsum ieiunium; quaresima. Hieronym. ep. 41. n. 3. Nos unam quadragesimam secundum traditionem Apostolorum iciunamus, illi (haeretici) tres in anno faciunt quadragesimas, quasi tres passi sint Salvatores. Cod. Theod. 2. 8. 24. Religionis intuitu iubemus atque decernimus, ut septem diebus quadragesimae, septem paschalibus, quorum observationibus et ieiuniis peccata purgantur, . . . spectacula non edantur. Cod. alter, 5. 12. 10. (quae spectat ad a. 408.) Pro

vinciarum iudices monentur, ut in quaestionibus latronum et maxime Isaurorum nullum quadragesimae nec venerabilem pascharum diem existiment excipiendum, etc. Sacrament. Gelas. 1. 16. Suscipis eum |(publice poenitentem) IV. feria mane in capite quadragesimae et cooperis eum cilicio et inclaudis usque ad coenam Domini. Id. ibid. 17. Orationes et preces a quinquagesima usque quadragesimam. Et 18. Dominica in quadragesima. — 5) Haec eadem quadragesima Ascensionis dicitur Liberat. Breviar. 10. ad fin., nam, ut notant Interpretes ad h. 1. hic Ascensio intelligitur resurrectio e sepulcro, citato etiam Theodoreto, ep. 87.6) Translate. Alcim. ep. 67. Peto paschales nobis dies felici reditu faciatis: quia cum in absentia vestra quaedam nobis quadragesimae perduret austeritas.

QUADRAGESSIS, is, m. Nomen proprie adiectiv. per syncopen a quadraginta et as factum, absolute positum de numo quadraginta assium. Agnoscitur a Priscian. De fig. Numer. p. 1356. Putsch. QUADRĀGIENS. V. voc. seq. §. 1.

QUADRĀGIES et Quadragiens (et Quatragies). Adverb. numerale a quadraginta; quater decies; quaranta volte. Aurel. Vict. Vir. illustr. 47. de Catone. Ipse quadragies quater accusatus, gloriose absolutus. - Monum. Ancyran. II. 4. Quo lustro civium Romanorum censa sunt capita quadragiens centum millia et sexaginta tria millia. 2) Cum de pecunia sermo est per ellipsim adhibitum significat quadragies centena millia. Cic. Flacc. 15. Sestertiùm ter et quadragies. —3) Sumitur etiam pro quadraginta, vel quadragesimo, Inscr. Christiana apud Murat. 434. 2. Obiit . . . VI. Id. decembris quatragies et VI. P. C. Basilii Iunioris V. C. C.; h. e. quadraginta vel quadragesimo sexto (subaudi anno) post consulatum Basilii iunioris viri clarissimi consularis (a. 586.).

QUADRAGINTĂ, indecl. Adiect. numerale, cardinale, a quattuor, syllabica adiectione productum. b) Cuadraginta et Qaraginta pro quadraginta exhibent Edict. Dioclet. 4. 31. et Inser. apud Fabretti, c. 4. n. 154. p. 270. Bixit annos qaraginta (sic), — c) Derivata, quadragenarius, quadrageni, quadragesimalis, quadragesimus, quadragies. d) Composita, duodequadrageni, duodequadragesimus, duodequadraginta, quadragennalis, quadragessis, undequadragesimus, undequadragies, undequadraginta.

QUADRAGINTA est idem ac quater decem; quaranta. Cic. Rosc. Am, 14. Annos natus magis quadraginta. Catull. 115. 1. habet instar triginta iugera prati, Quadraginta arvi; cetera sunt maria. Plaut. Most. 3.1. 102. et 120. Quattuor quadraginta minae; h. e. XXXXIV, QUADRAN. V. QUADRANS §. b.

QUADRANGULĀRIS, re. Adiect, a quadrangulus, idem ac quadrangulus; quadrangolare. Boëth. Aristot. Analyt, prior. 2. 25. p, 520. Si d sit quadrangulare, in quo autem e rectilineum, in quo f circulus; si ergo eius, quod est e f, unum solum sit medium, per lunares figuras aequales fieri rectilineo circulum, propinquius erit scientiae. QUADRANGŬLĀTUS (et Quadroangulatus), a, um. Adiect. a quadrangulus, participiorum more effictum; quadrangularis; quadrangolare. Tertull. Anim. 17. Quadrangulata turris. Vulg. Interpr. 3. Reg. 6. 35. Postes quadrangulati. Et 7. 5. Lingua quadrangulata. — Id. Ezech, 43. 17. Quadrangulatum aequis lateribus. Aethic. Cosmogr, 37. Falces ferreae quadroangulatae (sic in Cod.). QUADRANGULUM, i. V. voc. seq. §. 2. QUADRANGULUS et Quadriangulus, a, um, Adiect, a quattuor et angulus; quattuor angulos habens; quadrangolare, quadrangolo. Plin. 15. 38. 1. Intus granum quadrangula figura. Id. 25. 27. 1. Herba quadrangulo caule. Vulg. Interpr. Ezech. 41. 21. Limen quadrangulum. Auct, De limitib. p. 362. Lachm. Laterculi quadranguli. — Auson. epigr. 128. Muliebre membrum quadriangulum cernit. —2) Absolute, substantivorum more,

QUADRANGULUM, i, n. Est figura geometrica aut quid aliud quattuor angulos exhibens. Vulg. Interpr. Exod. 39, 9. Quadrangulum duplex mensurae palmi. Gloss. Lat. Gr. Quadrangulum; Tetpáуovov. — Varr. apud Non. 28. 3. Merc, Lepusculi timentis hoc quadrangulum dedit etiam Adde Capell. 7. §. 754.

QUÃDRANS, autis, m. Nomen proprie adiect. (Cf. infra §. 4.) a quattuor, fere absolute adhibitum, ut mox videbimus, quod Graeci quoque in suum receperunt scribentes Kodpávτng; unde et Latine Codrans est factum, ut monuimus in QUADRA §. b. Usurpat autem hac ratione Isid. 16. Orig. 25. 17. « Quadrantem Hebraei similiter codrantem vocant: » scilicet lingua Graeca utentes . — b) Pro quadrans sequioris aevi Scriptores quadran, indeclinabilium ratione usurparunt. Hilarian. Expos. De Pasch. 9. Proinde in trecentis quinquaginta quattuor diebus luna perexplicat annum, sol vero in CCCLV. et quadran, undecim scilicet dies sunt et quadran. Et mox. Accedunt hi undecim dies et quadran bissextilis, etc. Adde Fragm. apud Hultsch, Metrolog. Lat. p. 130. Quadran, tres unciae. - c) Scribitur et quadras, omissan, Victorius apud Hultsch, Script. Metrol. p. 87. « III. (partes assis) demptae quadras vocatur. » Item quatrans pro quadrans

--

in Gloss. Lat. Gr. et Gr. Lat. d) Derivata, quadrantal, quadrantalis, quadrantarius.

QUADRANS proprie est quarta pars alicuius rei; un quarto. Sic quadrans diei sunt sex horae. Plin. 18. 57. 1. Ad CCCLXV. adiiciunt etiam num intercalarios diei noctisque quadrantes. 2) Item quadrans operae est quarta pars diei operarii; un quarto di giornata. Colum. 2. 4. a med. Iugerum proscinditur duabus operis, una iteratur, proscinditur dodrante, in liram satum redigitur quadrante operae. 3) In agris est quarta pars iugeri; un quarto di campo. Id. 5. 1. Pars quarta (iugeri) pedes septem millia et ducentos; hoc est quadrans.-4) In usuris est quarta pars centesimae quotannis solvenda. Adiective Scaevola, Dig. 33. 1. 21. a med. Pro ea pecunia computari cum eo usuras quadrantes; tre per cento. V. CENTESIMUS §. 3.-5) Item quarta pars summae totius. Vellei. 2. 23. Turpissimae legis auctor, qua creditoribus quadrantem solvi iusserat. - 6) Item quando as totam hereditatem significat, quadrans est eius quarta pars. Suet. Caes. 83. Instituit heredes sororum nepotes, C. Octavium ex dodrante, et L. Pinarium et Q. Pedium ex quadrante reliquo (Adde Plin. 5. ep. 7.). 7) Speciatim, in re nummaria,

II. Quadrans est quarta pars assis; h. c. tres unciae; tre oncie. Et quia asses; h. e. nummi, olim librales fuere, quadrans fuit moneta aerea trium unciarum, nota ratis impressa. Plin. 53. 13. 3. Nota aeris (h. e. assis) fuit ex altera parte lanus geminus, ex altera rostrum navis: in triente vero et quadrante rates. Quadrans antea teruncius vocatus a tribus unciis. Paul. ex Festo in Ratitum, p. 275. Müll. Ratitum quadrantem dictum putant, quod in eo et triente ratis fuerit effigies, ut navis in asse. Cai. 1. Instit. 122. Olim aereis tantum numis utebantur; et erant asses, dupondii, semisses et quadrantes, nec ullus aureus vel argenteus numus in usu erat, etc. V. integr. loc. -8) Aetate vero imperatoria, cum as non appenderet nisi sicilicum, seu quartam unciae partem, quadrans erat decima sexta unciae aut denarii pars seu dimidia drachma. Atque hic est numus Romanorum minimus, qui in rationibus magnae pecuniae non solebat computari, licet notari potuerit in ratione sestertiaria, ut tradit Maecian. Distrib. §. 67. Hic autem numus fuit usitatus etiam in Iudaea. Quare Isid. 16. Orig. 25. 17. Quadrantem Hebraei similiter codrantem vocant: et vocatur quadrans, quod unciae quartam partem appendeat. Excerpt. de Ponderib. p. 373. Lachm. Dragma, quae constat siliquis X. et VIII. et scripulus, qui est ex siliquis sex, et obolus qui est ex tribus, quadrantem efficiunt continentem in se siliquas XXVII. duo quadrantes staterem faciunt; duo stateres unciam reddunt. — Vulg. Interpr. Marc. 12. 42. Cum venisset autem vidua una pauper, misit duo minuta, quod est quadrans. Cf. Borghesi, Oeuvr. T. 7. p. 373. —9) Haec erat merces consueta balneatoris. Horat. 1. Sat. 3. 137. dum tu quadrante lavatum Rex ibis. Adde Iuvenal. 6. 447. et Ambros. in Luc. 7. n. 158. — 10) Centum quadrantes; h. e. asses XXV. erant sportula pauperiorum clientum, cum loco coenae pecunia dabatur. Iuvenal. 1. 120. densissima centum Quadrantes lectica petit. Martial. 10.75. Sportula nos iunxit quadrantibus arida centum. Adde ibid. 70., 1. 60., 3. 7. et 6. 88. 11) Translate dicitur de quacumque minima summa. Martial. 2. 44. Et quadrans mihi nullus est in arca; non ho un quattrino in cassa. Et 7. 10. Quadrantem nemo iam tibi credet. Vulg. Interpr. Matth. 5. 26. Amen dico tibi, non exies inde, donec reddas novissimum quadrantem; h. e. donec creditori ad assem satisfeceris. 12) Apud Petron. fragm. Tragur. 43. Burm. Paratus quadrantem de stercore mordicus tollere, proverb. de avaro sordido. — 13) In ponderibus,

-

--

III. Quadrans sunt tres unciae; un quarto, tre oncie: quarta librae pars. Martial. 14. 105. Mittebas libram: quadrantem, Garrice, mittis. Colum. 12. 20. a med. Myrrhae quincunx, calami pondo libram, casiae selibram, amomi pondo quadrans, croci quincunx, cripae pampinaceae libram (ro libram, et selibram minus conveniunt cum rectis casibus quincunx et quadrans: sed V. dicta in PONDO §. 2.). Plin. 23. 80. 4. Quadrantem pondo baccarum decoqui in aquae sextariis tribus. Id. 28. 37. 2. Axungia decoquitur quadrantis pondere in vini cyathis tribus. 14) Huius quadrantis nota constat ex tribus lineolis hoc modo vel (V. Gronov. De pecun. Vet. l. 4. c. 6. et 85. et Marini, Frat. Arv. p. 228.) Cato, RR. 81. Mellis P. h. e. pondo seu libra, et quadrans seu tres unciae. — 15) Denique

IV. Quadrans in mensuris liquidorum et aridorum est quarta pars sextarii; h. e. cyathi tres, nam sextarius duodecim cyathos continet. Martial. 9. 94. Addere quid cessas, puer, immortale Falernum? Quadrantem duplica de seniore cado; h. e. porge mihi sex cyathos, quot nempe in nomine Caesar sunt litterae. Cels. 3. 15. Modicum cibum sumere, vini quadrantem; h. e. tres cyathos, ut Id. ibid. 18. a med. loquitur. Varr. 3. RR. 14. ad fin. et Plin. 9. 82. 1. Ut octoginta quadrantes caperent singularum (cochlearum) calices. — 16) Item quarta pars pedis, quo mensuramus; h. e. digiti quattuor, nam pes sexdecim continot. Haec mensura dicitur etiam palmus minor. V. PALMUS §. 1.

Gell. 3. 10. a med. Oresti corpus cubita longitudinis habens septem: quae faciunt pedes duodecim et quadrantem. Adde 9. 4. a med. QUADRANTAL, alis, n. Nomen per syncopen a quadrantalis, quo significatur figura ex omni parte quadrata; un quadrato, un quarto: quales sunt cubi et tesserae, quibus in alveolo luditur. In quamcumque enim partem incubuerint, immotam habent stabilitatem. Gell. 4. 20. Onom. Lat. Gr. Quadrantal; xūßos. — 2) Est etiam mensurae genus, pedem quaquaversum quadratum habens, continens octo congios, sextarios quadraginta octo, idem atque amphora, ut testatur Fest. in Quadrantal, p. 258. Müll. et in Publica pondera, p. 246. ibid., Graece zepάpier. Cato apud Fest. p. 258. ibid. Vinum redemisti, praedia pro vini quadrantalibus sexaginta in publicum dedisti, vinum non dedisti. Plin. 14. 16.4. Censores edixerunt, ne quis vinum Graecum Ammineumque octonis aeris singula quadrantalia venderet. Cato, RR. 57. extr. Eos (servos) non est nimium, in annos singulos vini quadrantalia decem ebibere. Plaut. Curc. 1. 2. 14. Phae. Sitit haec anus. Pa. quantillum sitit? Phae. Modica est: Capit quadrantal. Pa. Pol, ut tu praedicas, Vindemia haec huic anui non satis est soli. Maecian. Distrib. §. 79. Mensurarum liquoris atque grani expeditior et forma et appellatio est: nam quadrantal, quod nunc plerique amphoram vocant, habet urnas duas, modios tres, semodios sex, congios octo, etc.

QUADRANTALE, is, n. V. voc. seq. §. 2.

QUADRANTĀLIS, le. Adiect. a quadrans; quadrantem continens. Plin. 15.29.2. Mensa quattuor pedum, et semipedis per medium ambitum, crassitudine quadrantali; idest pedis quartae partis. 2) Absolute, substantivorum more, QUADRANTALE, is, n. Idem ac quadrantal. Gloss. Lat. Gr. Quadrantale; xepάov. V. QUADRANTAL §. 2.

[ocr errors]
[ocr errors]

QUADRANTĀRĬUS, a, um. Adiect. a quadrans; qui est ex quadrante. Ambros. in Luc. 7. n. 157. Quadrantaria permutatio. 2) Hinc quadrantariae tabulae sunt, in quibus ratio habebatur de quadrante a debitoribus solvendo, quo totius assis debitum creditoribus satisfactum ex lege Valeria fuit. V. DODRANTARIUS. 3) Res quadrantaria est balneum, quia quadrans fuit praemium balneatoris. Senec. ep. 86. circa med. Olim et pauca erant balnea, nec ullò cultu exornata . Cur enim ornaretur res quadrantaria, et in usum, non in oblectamenta reperta? - 4) Quadrantaria Clytaemnestra (apud Quintil. 8. 6. a med.) dicta est a Coelio Clodia uxor Metelli Celeris, quia vili mercede corporis sui copiam faciebat. Ideo autem Clytaemnestra vocata est, quia quemadmodum illa Agamemnonem, ita haec maritum sustulerat. Alii quadrantariam dictam putant, quia a quodam callido amatore pro nummis argenteis quadrantes aerei quondam in eius loculos immissi fuissent; quam rem narrat Plutarch. in Cicer. Fortasse huc pertinet illud Cic. Cael. 26., ubi de eadem Clodia loquens: Nisi forte, inquit, mulier potens quadrantaria illa permutatione familiaris facta erat balneatori; h. e. vel propter corporis prostitutionem, quae in balneis praecipue a meretricibus fiebat, vel quia balneatori pro quadrante mercedem stupri dabat, familiaris illi esse potuit. Sed quod tempore Quintiliani aenigma erat, neque nisi quis interpretaretur, intelligi poterat; multo minus nunc sperare licet, clare evolvi posse. * QUADRĀRĬUS, a, um. Adiect. falso lectum apud Cat. RR. 18. V.

QUADRINUS.

QUADRAS, antis. V. QUADRANS §. c.
QUADRASSIS. V. QUADRESSIS.

QUADRĀTĀRĬUS, a, um. Adiect. a quadratus; ad quadratum pertinens. Inscr. apud Murat. 2012. 2. Opus quadratarium Augurius Catullinus D. S. P. D.; h. e. opus tessellatum, seu quadratis lapillis conActa SS. IV. Coronat. 2. Ars quadrataria. Cf. infra §. 3. - 2) Absolute, substantivorum more,

stans.

QUADRATARIUS, ii, m. Est qui litteras quadratas in marmore insculpendas curat. Sidon. 3. ep. 12. a med. Carmen hoc quod consequetur, nocte proxima feci. Sed vide, ut vitium non faciat in marmore lapidicida; quod factum sive ab industria, seu per incuriam, mihi magis, quam quadratario, lividus lector adscribat. V. QUADRATUS §. 3.3) Item qui marmora ad amussim quadrat; scarpellino. Imp. Constantin. Cod. 10. 64. 1. Quadrigarii, vel quadratarii, quos Graeco vocabulo πήκτας appellant. Cuiac. pro πήκτας reponit λιποθήκτας. Vet. Auct. De limitib. apud Goës. p. 294. Vertices agrorum, qui sunt in montibus lapideis tantummodo, inductis quadratariis, ut firmius esset, quod naturaliter dolantes in montibus terminum eminentem constituerent. Adde Cod. Theod. 15. 4. 2. et Cf. Inscr. apud De-Rossi, Inscr. Chr. T. 1. n. 256. p. 122.

QUADRĀTĒ. Adverb. a quadratus; forma quadrata; in quadrato. Manil. 2. 295. Ternaque bis senis quadrate fingere signis; h. e. cum duodecim sint Zodiaci signa, in tria quadrata, seu in tres partes, quae singulae quattuor contineant, ea dividere.

QUADRĀTIM. Adverb. origine et significatione idem ac quadrate. Agnoscitur a Charis. 2. p. 168. Putsch., sed sine exemplis. Gloss. Gr.

Lat. Terpayárus; quadratim. Aethic. Cosmogr. 95. Chos insula habens quadratim mare oppositum. Id. ibid. 101. Sardinia . . . in longo millia passuum CCXXX., in latum quadratim millia CCLXXX.

[ocr errors]

QUADRATIO, ōnis, f. Verbale a quadro; quadratura, figura quadrata. Vitruv. 4. 3. sub fin. Agatur linea rotundationis, quae quadrationis angulos tangat. Cassiod. in Psalm. 95. v. 14. Perquirendum quemadmodum terrae possit et quadratio et circulus convenire, dum schemata ipsa, sicut Geometri dicunt, videantur esse diversa. * QUADRĀTOR, falsa lectio. V. QUADRATUS §. 24. QUADRĀTURĂ, ae, f. Verbale a quadro; quadratio. Eugypp. Thesaur. 60. Et quod vigesimus et septimus dies mensis commemoratur ad eiusdem quadraturae significationem pertinet, quae iam ex quadratis lignis exposita est.. 2) Item figura, vel res quadrata, ut Quadraturae vitreae, laminae vitreae quadratae et pellucidae, quas loco tectorii parietibus inducebant ad ornatum. Vopisc. Firm. 3. Vitreis quadraturis bitumine, aliisque medicamentis insertis domum induxisse perhibetur. 3) Item terrae spatium in agris quadrata figura seu quattuor lineis parallelis clausum ; h. e. quod in quadro iacet, ut ait Vet. Auct. de limit. p. 282. Goës. Hinc Hygin. De limit. p. 203. Limitem quemque diligenter agi oportet, et praecedere mensura cardinem, ut quadraturae diligenter cludi possint. Adde Boëth. 2. Geom. init. 4) Item ratio definiendae circularis superficiei ad quadrati dimensionem, quam Itali etiam num quadratura del circolo vocant. Apul. 3. Dogm. Plat. a med. Non quod demonstrari nequeant, ut universitas maris, quae demonstrabilis non est, et ut circuli quadratura. 5) Refertur et ad spatia caeli et siderum. Capell. 8. §. 884. de Marte. Utpote soli coniunctus de proximo etiam in quadratura eius positus radios sentit. Victorin. 1. Rethor. 26. p. 223. Halm. Quadratura caeli, quae secundum musicam rationem in duodecim partes dicitur esse divisam.

"

QUADRĀTUS, a, um. Particip. verbi quadro, adiectivorum more saepe etiam adhibitum; quattuor lineas rectas aequales habens, et totidem rectos angulos; ridotto in quadro, quadrato, quadro. Frontin. in exposit. formar. p. 30. Goës. Longitudinem per latitudinem metimur deinde totam per crassitudinem, et sic efficiemus pedes quadratos, seu solidos. Varr. apud Plin. 56. 19. 7. Quadrata basis. Et 17. 16. 2. Quadrati anguli; h. e. recti. Id. 33. 21. 9. Emissaria quina pedum quadratorum ternûm; di tre piedi per ogni verso. Vulg. Interpr. Iudith. 1. 2. et 1. Mac. 10. 11. Lapides quadrati. — 2) Item quadratus est etiam, qui quattuor lineis parallelis continetur, licet bae inaequales sint, et tantummodo ad angulum rectum dispositae; rettangolo. Hinc via, vel aliud opus lapide vel saxo quadrato structum opponitur ei, quod constat ex silice, qui multilaterus et multangulus est. Liv. 10. 23. Semitam saxo quadrato a Capena porta ad Martis straverunt aediles curules. Id. 6. 4. extr. Capitolium saxo quadrato substructum est. Frontin. Aquaed. 124. Ductus, qui lapide quadrato consistunt. Plin. 36. 19. 5. Fornices quadrati lapidis. — 3) Speciatim, cum addito,

II. Quadrata littera est maior, et rectis quadratisque lineis deformata; maiuscula. Petron. Satyr. 29. Canis ingens in pariete erat pictus, superque quadrata littera scriptum: CAVE CANEM. 4) Statura quadrata est media, neque procera, neque humilis; ben complessa, ben formata. Suet. Vesp. 20. Statura fuit quadrata, compactis firmisque membris. Cels. 2. 1. Corpus habilissimum quadratum est, neque gracile, neque obesum. Plin. 34. 19. 7. Quadrata signa; h. e. statuae. Id. ibid. 19. 16. Lysippus statuariae arti plurimum traditur contulisse, capillum exprimendo, capita minora faciendo, quam antiqui: corpora graciliora, siccioraque, per quae proceritas signorum maior videretur. Non habet Latinum nomen symmetria, quam diligentissime custodivit, nova intactaque ratione quadratas veterum staturas permutando: vulgoque dicebat: ab illis factos, quales essent, homines; a se, quales viderentur esse. Colum. 6.1. Parandi sunt boves novelli, quadrati, grandibus membris, cornibus proceris, etc. Id. 7.2. Pinguis situs proceras oves tolerat, gracilis quadratas. Et ibid. 12. de cane villatico. Probatur quadratus potius, quam longus, aut brevis. -Hinc Ambros. De Noë et Arc. 6.n. 13. Nam et in usu ita est, ut eos quadratos dicamus, quos nec enormes proceritate, et validos robusta qualitate corporis aestimamus. —5) Quadratum agmen est acies ita disposita, ut quadratam quasi formam habeat, directis ordinibus, et ab omni parte milite firmatis, in medium receptis impedimentis, ut quacumque hostis incurrerit, facile et sine tumultu resisti possit; ordinanza in quadro. Tibull. 4. 1. 100. Tunc tibi non defit faciem componere pugnae: Seu sit opus, quadratum acies consistat in agmen, Rectus ut aequatis decurrat frontibus ordo: Seu etc. Varr. apud ¦ Serv. ad 12. Aen. 121. Duo genera agminum: quadratum, quod immixtis etiam iumentis incedit, ut ubivis possit consistere: pilatum alterum, quod sine iumentis incedit, sed inter se densum est, quo facilius per iniquiora loca transmittatur. 6) Huc spectant castra quadrata, quae Ambros. 5. Hexaëm. 21. n. 69. dicuntur illa apum

[ocr errors]
[ocr errors]

per similitudinem. V. integr. loc. 7) Hinc agmine quadrato incedere est paratum ad pugnam, tanquam si hostis sit in conspectu; marciare in ordine di battaglia. Sall. Iug. 105. Neque tamen socors victoria, aut insolens factus; sed pariter ac in conspectu hostium, quadrato agmine incedere. Senec. ep. 59. ante med. Ire quadrato agmine exercitum, ubi hostis ab omni parte suspectus est, pugnae paratum. Adde Cic. 2. Phil. 42. et 5. ibid. 7. et 13. ibid. 8. a med., quibus locis, ad augendam in Antonium invidiam, quadrato agmine isse dicit in curiam, etc. quasi cives suos hostes iudicaret. — Huc spectat Pacat. Paneg. Theodos. 35. Ecce lux tandem et iam omnis campus horrebat exercitu: divisi in cornua equites, leves ante signa velites, dispositae manipulatim cohortes, et gradu pleno ferentes agmina quadratae legiones universa late, qua visus agi poterat, occuparant. - 8) Quadratum pallium; retpάywvov iμátio, ex duabus plagulis confectum, quarum utraque quadrata est; h. e. quattuor angulos habet: fibula in humeris nectitur, a lateribus utrinque apertum: cuiusmodi sunt diaconorum in Ecclesia operantium. Ita Ferrar. De re vest. var. in loc. Nam aliter Salmas. ad Tertull. Pall., Ruben. etc. ut in re satis obscura, opinantur. V. PALLA §. 1. Petron. Satyr. 133. Anus incincta quadrato pallio. —9) Quadratus numerus, planus, apud Mathematicos est, qui ex ductu unius numeri in se nascitur, ut quattuor, quae fiunt ex multiplicatione binarii: quadratus undique, seu cubus est, qui fit ex radice in quadratum planum rursus ducta, ut si binarius ducatur in quaternarium, fit octonarius, qui est cubus. Huius posterioris mentio fit a Gell. 4. 20. Hinc Eugypp. Thesaur. 60. Tria enim ter et hoc ter fiunt viginti septem, qui est numeri ternarii quadratus. Et ibid. 134. Millenarius, quippe numerus denarii numeri quadratum solidum reddit, decem quippe decies ducta fiunt centum, quae etiam figura quadrata, sed plana est. Boëth. 2. Music. 6. Quadratus numerus est qui gemina dimensione in aequa concrevit, ut bis duo, ter tres, quater quattuor, etc. Adde 2. Arithm. 10. et Capell. 7. §. 746. et seqq. Cf. §. 18. infra.—10) Quadratus pes in meusuris est pes cubicus; piede cubico. Balb. Exposit. et rat. mensur. p. 96. Lachm. Pes quadratus sic observabitur: longitudinem per latitudinem metiemur, deinde per crassitudinem: et sic efficit pedes solidos. Pes quadratus concavus capit amphoram trimodiam. Id. ibid. p. 95. In pede porrecto semipedes duo, in pede constrato semipedes IIII., in pede quadrato semipedes VIII. V. PES §. 32. — 11) Pertica quadrata. V. loc. cit. in PERTICA §. 4. - 12) Actus quadratus, V. ACTUS, us, §. 6. - 13) Ager quadratus describitur a Frontin. De limitib. 2. p. 30. Lachm. Duo iugera iuncta in unum quadratum agrum efficiunt, quod sint in omnes partes actus bini. V. IUGERUM. 14) Lapis, petra, limes, terminus quadratus in designatione limitum agrorum apud Scriptores rei agrariae saepius occurrunt. V. Auct. lib. Colon. 1. p. 209., 240., 242., 243., et 2. p. 254. etc. – 15) Quadratus versus, iambicus octonarius, qui quattuor habet combinationes vel mensuras. Terentian. p. 2434. Putsch. Sed hic trimetrus quando duplicem pedem a capite sumet, tunc quadratus dicitur, Idemque dictus est et octonarius. Ergo ante versum collocabo iambicum, Phaselus ille, quem videtis hospites. Quadratus iste talis effici potest: Adest celer phaselus ille, quem videtis hospites. Gell. duos ex Ennio tales refert versus 2. 29. extr. Alium ex eodem recitat 4. 7. quem quadrato numero factum dicit, ex septem, non octo iambis constantem. Mar. Victorin. 2. 3. 35. Tetrametros subdiderunt, qui appellantur quadrati. — 16) Oratio quadrata, in qua verba apte congruunt, ut quadrati lapides in structuris. Quintil. 2. 5. 9. Lenis et quadrata, sed virilis tamen compositio. Diomed. 2. in fin. structuram quadratam vocari ait, si in fine periodi paenultimus pes fuerit pyrrhichius, et paeon primus successerit; v. gr. fugit vaniloquus . — 17) Quadrata Roma apud Festum, p. 258. Müll. locus in Palatio ante templum Apollinis dicitur, ubi reposita sunt, quae solent boni ominis gratia in urbe condenda adhiberi: quia saxo munitus est initio in speciem quadratam. Eius loci Ennius meminit, cum ait: Et quis exstiterit Romae regnare quadratae. Solin. 1. dicit, Romam primum dictam esse quadratam, quod ad aequilibrium foret posita. Quibus verbis significat totam Urbem, non locum in Urbe; et hoc videtur significare Ennii versus, quem alii ita leg. Et quis se sperat Romae regnare quadratae? Fuse tamen Salmas. errore lapsum Solinum conatur ostendere: sed Roma quadrata videtur ideo recte dici potuisse tempore Romuli, quia tota urbs Palatino monte continebatur, qui quadratam figuram habet. 18) Quadratus Deus appellatus est Mercurius, teste Capell. 7. §. 734. Hic numerus quadratus ipsi Cyllenio deputatur, quod quadratus Deus solus habeatur. Cf. Eund. 2. §. 106. et Macrob. 1. Sat. 19.14., coll. Plutarch. Quaest. Symp. 9. 3. 19) Quadratum saxum, V.. SAXUM. - 20) Absolute, substantivorum more, QUADRATUM, i, n. Est res quadrata . Hinc translate. Horat. 1. Ep. 1. 100. Diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis. — 21) Saepius apud Mathematicos et Geometras est figura quadrata, corpus

[ocr errors]

quadratum; un quadrato. Cic. 1. Tusc. 24. Pusionem quendam Socrates interrogat de dimensione quadrati. Plin. 18. 51. 1. Quaterna cubita soli in quadratum quaternis denariis venundantur; in quadro. Boëth. Geom. 1. p. 378. Lachm. Quadrilaterarum figurarum quadratum vocatur quod est aequilaterum atque rectiangulum. Alii leg. quadrilaterum. 22) Apud Astrologos quadratum est, cum planeta; v. gr. sub quo quis nascitur, eo tempore distat ab alio sidere, puta a sole, quarta signiferi parte; h. e. trium signorum spatio: triangulum, cum tertia; h. e. quattuor signorum spatio. Cic. 2. Divin. 42. Sic Plin. 2. 16. 3. Luna in quadrato solis dividua est, in triquetro seminani ambitur orbe, impletur autem in adverso. Id. ibid. 81. 1. vocat haec quadrata mundi. Adde Firmic. 5. Mathes. 6. - 23) Item quadratum dicitur discus, super quo carnes et dapes scindebantur vel scissae apponebantur in mensa. Apic. 6. §. 240. Pullum aperies a navi et in quadrato ornas. 24) Denique QUADRATUS, i, m. Est marmor quadratum, sive frustum marmoris secti quadratum. Cassiod. 2. Var. 7. Et ideo illustris magnificentia tua marmorum quadratos, qui passim diruti negliguntur, . . . in fabricam murorum faciat deputari. Freund in suo Lexico dedit marmorum quadratores, et ideo novum vocabulum, quadrator, in Lexicum Latinum invexit, sed perperam, ut ex contextu patet. Sic idem Cassiod. 5. ibid. 8. Quadrati ad Ravennatem urbem ex nostra iussione devehantur.

[ocr errors]

QUADRESSIS, indecl. m. Nomen proprie adiect. a quattuor et as, absolute adhibitum, idem quod quadrussis; hoc est; quattuor asses. Agnoscitur a Priscian. De fig. num. p. 1356. Putsch., ubi tamen alii leg. quadrassis. V. QUADRUSSIS etiam in Nota.

QUADRIANGULUS. V. QUADRARGULUS §. 1.
QUADRĪBACCIUM. V. voc. seq.

QUADRĪBĀCIUM et Quadribaccium, ii, n. Nomen ex quattuor et bacca, quo significatur gemmarum plexus ex quattuor baccis vel bacis constans, ut tribacca margarita, quae tribus margaritis constat. Inser. apud Murat. 139. 4. In collo quadribacium margaritis N. XXXVI., zmaragdis N. XVIII., in clusuris duo; h. e. collana a quattro rosette, composte di trentasei perle, e di diciotto smeraldi, nel fermaglio due (smeraldi).

QUADRĪBIUS. V. QUADRIVIUS §. 1. QUĂDRICEPS. V. QUARTICEPS. QUADRICEPSOS. V. BICEPSOS.

QUADRICHORDUM, i, n. Nomen a quattuor et chorda, quo significatur istrumentum quoddam musicum quattuor chordis constans, idem quod tetrachordum. Boëth. 4. Music. 20. Cuius quadrichordi Mercurius dicitur inventor. V. INCONSONUS.

QUADRICOLOR, ōris, comm. gen. Adiect. a quattuor et color, quod alterum vi compositionis in adiectivum migravit; qui est quattuor colorum; di quattro colori. Isid. De Nat. rer. 31. de Iride sive arcu caelesti. Quadricolor enim est et ex omnibus elementis in se rapit species; de coelo enim trahit igneum colorem, de aquis purpureum, de aëre album, de terris colligit nigrum. Cf. Eundem. 13. Orig. 10. 1. Putant autem quidam haec Isidorus hausisse e Suetonio.

QUADRICORNIUS, a, um. Adiect. a quattuor et cornu; qui quattuor cornua habet. Onom. Lat. Gr. Quadricornium; terpzzépws.

QUADRICUBITĀLIS, le. Adiect. a quattuor et cubitus; qui quattuor cubitorum est. Boëth. Aristot. Topic. 6. 2. Animal gressibile, bipes, quadricubitale. Cf. voc. seq.

QUADRĬCUBITUS, a, um. Adiect. eiusdem originis et significationis ac praecedens; di quattro cubiti. Boëth. in Aristot. Categor. 4. p. 193. Migne. Habere multis modis dicitur, aut tanquam magnitudinem, ut contingit ei, qui habet magnitudinem, dicitur enim tricubitam magnitudinem habere vel quadricubitam. - Absolute. Id. Aristot. Elench. 2. 5. Putasne quadricubitum tricubito maius? Fieri enim potest ex tricubito quadricubitum secundum longitudinem.

QUADRIDENS, entis, omn. gen. Adiect. a quattuor et dens; quattuor dentes habens; di quattro denti. Cato, RR. 10. et 11. Rastros quadridentes duos.

QUADRIDUANUS. V. QUATRIDUANUS.
QUADRIDUUM. V. QUATRIDUUM §. a.

QUADRIENNIS, ne. Adiect. a quattuor et annus, quod alterum vi compositionis in adiectivum migravit; quattuor annos habens; di quattro anni. Flor. 2. 6. Post primum Punicum bellum vix quadriennis requies. Alii leg. quadriennii. Aurel. Vict. Epit. 45. extr. Valentinianus adhuc quadriennis creatus est imperator. Onom. Lat. Gr. Quadriennis, TETETŃ;. Cf. QUADRIMUS.

QUADRIENNIUM, ii, n. Abstractum a quadriennis; quattuor annorum spatium. Cic. Caecin. 7. Fundus, quem quadriennium possedit Caesennia. Id. Opt. gen. orat. sub fin. Quadriennio ante Philippi mortem. Id. Senect. 4. init. Quaestor deinde quadriennio post factus sum. Adde Suet. Aug. 8.

QUADRIĒRIS et Quatrieris, is, f. Vox hybrida a quattuor et Graeco

ἄρω ; apto (unde ηρης, quae vox in Compositis tantum legitur τριήρης, ¿ńpas, etc.). Est navis quattuor remorum ordines habens; quadriremis. Inscr. apud Murat. 876. 3. Ex Class. Pr. Mis. quadriere Fide. Adde Alias apud Marini, Arv. p. 408. not. 67. et Not. Tir.p. 177., ubi scribitur quatrieris.

QUADRIFĂRĬĀ. V. voc. seq. §. 1. in fin.

QUADRIFĂRĬAM. Adverb. a quadrifarius, rarioris formae; in quattuor partes, quadripartito. Varr. apud Non. 2. 181. Et ea, quae ad mortales pertinent, quadrifariam dispertierim, in homines, in loca, in tempora, in res. Liv. 58. 1. Coniurati quadrifariam se diviserunt: pars una Heracleam, altera Tetraphyliam petit, etc. Suet. Vitell. 15. Epulas trifariam semper, interdum quadrifariam dispertiebat, in ientacula, et prandia, et coenas, comissationesque. Adde Auct. Itin. Alex. M. 70. - Inser. apud Murat. 478. 1. Aquam in fanum sua impensa perduxerunt; salientes quadrifariam suo loco restituerunt. Orelli, n. 2322. ex Don. 68. 17. legit quadrifaria, omissa finali, ut alibi saepe in epigraphis. 2) Item quattuor modis. Modest. Dig. 58. 10. 10. §. 16. Pronepote et pronepte singulis quadrifariam, ut supra demonstravimus, acceptis. Cf. QUADRIFARITER.

[ocr errors]

QUADRIFĂRIE. Adverb. a quadrifarius, idem quod quadrifariter. Acta XXXVII. Martyr. Aegypt. n. 1. Quadrifarie omnem Aegyptum circumcinxerant. Adde Aethic. Cosmogr. n. 5.

QUĂDRÍFĂRITER. Adverb. a quadrifarius; quattuor modis. Paul. Dig. 58. 10.10. ante med. Proavus quadrifariter intelligitur, est enim avi paterni, aut materni pater: item aviae paternae, aut maternae pater. Et infra. Pronepos et proneptis quadrifariter intelliguntur. Ita Torrentin. et Haloand., alii quadrifariam. Cf. QUADRIFARIAM §. 2. QUADRIFĂRIUS, a, um. Adiect. a quattuor et for (Cf. BIFARIUS §. a.); quadruplex; quadruplice. Cassiod. 3. Variar. 51. Colores (aurigarum) in vicem temporum quadrifaria divisione funduntur. V. FACTIO §. 4. Id. 1. ibid. 45. Quadrifariae mathesis ianuae; h. e. quattuor artes matheseos. Arnob. Iunior. in Psalm. 108. Quadrifaria confusio.

QUADRĬFĬDUS, a, um. Adiect. a quattuor et findo; qui in quattuor partes fissus est, vel findi potest, fissilis ; fesso in quattro parti. Virg. 2. G. 25. Quadrifidasque sudes et acuto robore vallos. Val. Flacc. 1. 662. de Salmoneo; cum fingeret alti Quadrifida trabe tela lovis. Virg. 7. Aen. 509. Quadrifidam quercum cuneis ut forte coactis Scindebat. Colum. 4. 33. Taleae quadrifidas ridicas subministrant. Auct. Carm. Genes. 56. Quadrifidi meatus. - 2) Translate. Claudian. Cons. Prob. et Olybr. 268. Incipe quadrifidum Phoebi torquere laborem; h. e. solis cursum in quattuor anni tempora divisum. Adde Fulgent. 1. Mythol. 144.

QUADRIFĪNĀLIS, le. Adiect. a quadrifinium; ad quadrifinium pertinens, ut Quadrifinalis arca, Innocent. De Casis litterar. apud Goës. p. 222. — Id. ibid. p. 316. Lachm. Ducere latus ad singulos quadrifinales subaudi terminos) per lineas: fiunt pedes TCCCL. QUADRIFINIĂ, ae, et QUADRIFINIUM, ii.

V. voc. seq. §. 2.

QUADRIFĪNIUS et Quatrifinius, a, um. Adiect. a quattuor et finis; ad quattuor fines seu limites alicuius rei pertinens. Auct. lib. Colon. 1. p. 250. Lachm. Terminus quadrifinius. Vital. De limit. p. 545. ibid. Si tamen cursorius (subaudi terminus) non eo lapide aut colore fuerit, quo et trifinius aut quadrifinius, duos lapides invenies finales, qui terminus dici non potest. — 2) Absolute, substantivorum more, QUADRIFINIA, ae, f. (fortasse subaudita terminatio), et QUADRIFINIUM, ii, n. Est terminus, qui quattuor possessionum fines adstringit, ut definit Isid. 45. Orig. 14. in fin. Legitur etiam in Excerpt. Innocent. rei agrar. p. 221. et 227. Goës. - - Frontin. De controv. agr. 2. p. 57. Lachm. Lucos frequenter in trifinia et quadrifinia invenimus. Adde ibid. p. 39. Innocent. Cas. litter. p. 332. ibid. Lapidem, quem ibi invenies, in quatrifinium (sic) constituta dinoscas. Adde ibid. p. 354.. 336. et alibi.

QUADRIFLUVIUM, ii, n. Nomen a quattuor et fluvius; proprie quod in quattuor partes fluit; sed adhibetur de sectione alicuius rei in quattuor partes. Vitruv. 2. 9. Ima abietis pars, cum excisa quadrifluviis disparatur, eiecto torulo ex eadem arbore, ad intestina opera comparatur et sapinea vocatur. Id aliis verbis Plin. 16. 76. 1. Communia his larici et abieti) pinoque, ut quadripartitos venarum cursus, bifidosque habeant, vel omnino simplices. Ad fabrorum intestina opera medulla sectilis, optima quadripartitis materies et mollior, quam ceterae. Abietis quae pars a terra fuit, enodis est: haec, qua diximus ratione, fluviata decorticatur, atque ita sapinus vocatur. Adde 16. 25. 5. et V. DIFFLUVIO.

QUĂDRÍFLĔUS, a, um. Adiect. a quattuor et fluo; qui per quattuor partes fluit. Prudent. 5. Cathemer. 103. de Paradiso. Ver ubi perpetuum redolet, Prataque multicolora latex Quadrifluo celer amne rigat. QUADRIFŎRIS, re. Adiect. a quattuor et fores; quattuor fores, sive foramina habens. Plin. 11. 24. 5. Vespae nidos vere faciunt fere quadrifores. 2) Quadrifores ianuae dicuntur a Vitruv. 4. 6., qua

[ocr errors]
« НазадПродовжити »